شێرزاد محەمەد: ڕەگەزى مێ زیاتر لە (10%)ى کۆچبەرانى کورد پێکدەهێنن
لاڤین عومەر: تایبەت بە نوچەنێت
بەڕێوەبەرى ڕێکخراوى ئەلەند بۆ مافى مرۆڤ و چاودیرى دیموکراسى لە دیمانەیەکى تایبەت بۆ نوچەنێت ئاشکراى دەکات، "ئەو هاونیشتیمانیانەى لە هەرێمى کوردستان کۆچ دەکەن بۆ دەرەوە (70%)یان لەچینى گەنجن."
شێرزاد محەمەد، بەرێوەبەری رێکخراوی ئەلەند لە دهۆک، سەبارەت بە کۆچکردنى ژمارەیەکى زۆرى هاووڵاتییانى هەرێمى کوردستان ئاماژە بەوەدەکات ئەگەرچى ژمارەکان بەردەوام لەزیادبوون و کەمبوون دانە، بەڵام تاوەکو ئێستا زیاتر لە (34) هەزار هاووڵاتى چوونەتەدەرەوەى هەرێمى کوردستان.
دەقى دیمانەى نوچەنێت لەگەڵ شێرزاد محەمەد، بەڕێوەبەرى ڕێکخراوى ئەلەند بۆ مافەکانى مرۆڤ:
نوچەنێت: دوایین ئامارى كۆچکردنی هاووڵاتییانى هەرێمى کوردستان بۆ ئەوروپا چەندە؟
شێرازاد محەمەد: پێش ئه‌وه‌ى بچمه ناو ئه‌و بابه‌ته پێویسته بڵێین كه‌وا كۆچكردن مافێكى ڕه‌واى مرۆڤه هەروەک لە جاڕنامەى جیهانیى مافى مرۆڤ هاتووە كه‌هاتووه، كه مرۆڤ مافى ئەوەی هەیە چۆن و له‌كوێ ده‌ژى و شێوازى ژیانى خۆى دیاری ده‌كات، کۆچکردنیش دیارده‌یه‌كى جیهانییه.
سه‌باره‌ت بە دوایین ئامار كه‌له‌به‌رده‌ستماندایه، ئەگەرچى ئاماره‌كان نافه‌رمین هیچ ئامارێكى فه‌رمى لەبەردەستدا نییە، به‌ڵام كۆچكردن هه‌یه و رۆژانه ژمارەکان له‌زیادبوون دایه ، له‌وانه‌یه ئه‌و ژمارانه كه‌م و زیاد بکات، چونکە هه‌ندێك رۆیشتوون به‌ڵام نه‌یانتوانیوە بڕۆن گه‌ڕانه‌ونەتەوە، هه‌ندێك تاكۆ ئێستا هه‌وڵده‌ده‌ن بڕۆن و له‌سنووره‌كان گیریان خواردووه و هه‌ندێك رۆژانه ده‌ڕۆن وهه‌ندێك خۆیان ئاماده‌ده‌كه‌ن بڕۆن. به‌ڵام بەپێى ئامارێکى نافەرمى له ساڵى( 2021)دا زیاتر لە ( 34000) هەزار هاووڵاتى چونه‌ته‌ده‌ره‌وه له‌وانه ( 70%) گه‌نجن و (30% )خێزانن (10بو11% ) ره‌گه‌زى مێن.
لە هەرێمى کوردستان لە مانگى شەشەوە کۆچکردن دیاردە، من ئامارێکم لە چەند نووسینگەیەکى گەشتوگوزاریى و فڕۆکەوانى وەرگرت، ئەو کاتەى ڤیزەى بێلارووس بە هاووڵاتیان دەدرا، تەنها لە پارێزگاى دهۆک ڕۆژانە (200) داوایان پێشکەشکردووە بۆ وەرگرتنى ڤیزەى ئەو وڵاتە. ئێستا ووڵاتانى ئەوروپا تووشى شۆك بوونە، كه بۆچى ئه‌و وڵاتانەى‌كێشه‌ى شه‌ڕ و ناسه‌قامگیرى ئابوورى و سیاسى تێدایه، ڕێژەى کۆچبەرانى ئەو هاووڵاتییانە کەمتر لەو هاووڵاتێیانەى لە هەرێمى کوردستانەوە دەیانەوێ کۆچ بکەن. بۆچى خه‌ڵکانى هه‌رێم كۆچ ده‌كه‌ن له‌ڕووى ئاسایش وئابورى و پێشكه‌وتن و ره‌فاهیه‌ت به‌راورد به‌عێراق و وڵاتە كێشە لەسه‌رەكان زۆر باشتره، ئەمەیش ئەوانى تووشى شوك کردووە، بۆ نموونە له‌كه‌مپه‌كانى بێلاڕووس (4000) کۆچبەرى لێ بوو، (2000) هەزاریان خەڵکى عێراق بوون، لەو ژمارەییەشز زۆربەیان خەڵکى خەڵکى هەرێمى کوردستان بوون، نیوه‌کەى تریان خه‌ڵكى سوریا و یەمەن ئەفغانستان بوون.
هه‌روه‌ها بەپێى ئامارێکى ته‌نها کە له ڕێگاى گومگرى ئیبراهیم خه‌لیل له‌كوتایى ( 10 ) رۆژى ساڵى ( 2021) زیاتر له( 30000)كه‌س سه‌ر‌دانى توركیایان كردووه، به بۆنەى ساڵى نوێ، به‌لام مه‌زنده ده‌كرێت هه‌ندێك لەو كه‌سانە کۆچ کردن بێت بۆ دەرەوەى وڵات، ئەمە جگە لەوەى هەزاران هاووڵاتى تر لە ڕێگەى فڕۆکەخانەى هەولێر و سلێمانى گەشتى تورکیان کردووە، کە پێشبینى دەکرێ بەشێک لەو هاووڵاتییانەش نەگەڕاونەتەوە هەرێمى کوردستان.
نوچەنێت: هۆكاره‌كانى ئه‌و كۆچکردنە به‌لێشاوه چییه؟
شێرزاد محەمەد: ئێمه وه‌ك رێكخراوى ئه‌لەند توێژینه‌وەكەمان له مانگى(6)ى ساڵى ڕابردوو ئەنجامدا و بڵاومانكرده‌وه ڕاسته له‌سه‌ر ئاستى پارێزگاى دهۆك بوو، به‌ڵام هۆكاره‌كان له‌سه‌ر ئاستى هه‌رێم هه‌مووى وه‌كو یه‌كن .
ئێمه (1000) فۆڕمان دابه‌شكرد له‌سه‌ر (1000) هاووڵاتى له هه‌موو چین و توێژه‌كان، بۆ ئەنجامدانى راپرسییەک به‌شێوه‌یه‌كى تێکەڵاو کە لە (8) پرسیار پێكهاتبوو ئه‌نجامه‌كانى به‌م شێوه‌ى له‌خوارەوە بوو .
بەپێى ڕاپرسییەکەى ئێمە (74.9) گه‌نج دەیانەوێ كۆچ بكه‌ن، سەبارەت بە هۆکارەکانى کۆچکردنیش لە هەرێمى کوردستان (%31) بە هۆى خراپى ئابورى (27%) ته‌ندروستى و(21%) نه‌بوونى متمانەیان گەڕاندەوە.
هەروەها ئەو ئەنجامەى ئێمە پێى گەیشتووین لە راپرسییەکەدا، هەر سەبارەت بە هۆکارى کۆچکردنى هاووڵاتییان بۆ دەرەوەى وڵات بەمشێوەیە بووە: (28%)نه‌بوونی دادپه‌روه‌رى (26%) نه‌بوونا یه‌كسانى، (18%)گه‌نده‌ڵى ،(22%) نه‌پوونى باوه‌ڕ، (6% ) ململانێى حیزبایەتى حزبه‌كان.
نوچەنێت: به‌رێزتان له لێدوانێكدا بۆ راگه‌یاندنەکان ئاماژه‌تان به‌وه كردووه كه ئه‌مساڵ ئافره‌تانیش كۆچ ده‌كه‌ن له چ شارێك زیاتر ئافرەتان کۆچیان کردووە و ڕێژه‌ى چه‌نده ؟
شێرزاد محەمەد: گه‌ر به‌راوردێك بكه‌ین بە ساڵانى ڕابردوو، ئەمساڵ ئافرەتان زیاتر کۆچیان کردووە بەبەراورد بە ساڵانى ڕابردوو، چونکە پێشتر تەنها ڕەگەزى نێر کۆچیان دەکرد، ئێستا زیاتر لە (10%)ى کۆچبەرانى کورد لە ڕەگەزى مێن.
هەروەها ڕۆژ بە ڕۆژ دیارەى کۆچکردن زیاتر دەبێت، پێشبینى دەکەم ساڵى (2022) ژمارەیەکى زیاترى هاووڵاتییان لە هەرێمى کوردستان کۆچ بکەن.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment