مه‌یاده نه‌جاڕ: حكومه‌تى داهاتوو بێ سه‌در جه‌ماوه‌ر له‌ده‌ست ده‌دات و بێ پارتى ره‌وایه‌تى نابێت
چنار خۆشناو -تایبه‌ت به نوچه‌نێت
نوچەنێت: دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەتی عێراق، چ کاریگەرییەکی بۆ سەر ئابووری عێراق هەیە؟
مه‌یاده نه‌جاڕ:: بێگومان دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت نەک تەنیا کاریگەریی لەسەر ئابووری عێراق هەیە، بگرە کاریگەريی لەسەر هەموو بوارەکان هەیە، به ژێرخانی ئەو وڵاتەیشه‌وه. دەتوانین بڵێین ژێرخانی عێراق رووخاوە، وڵاتێکە بەس بە ناو وڵاتە، بەو ئەزموونەی کە لەو ماوەی تێدا لە بەغدا کارم تێدا کردووە، بەپێی ئەو ئەزموونە كه‌مه‌ى خۆمان دەتوانم بڵێین ئەو وڵاتە تەنیا بە ناو و دیکۆرەکەی عێراقە، لە ناوڕۆکەوە شتێک نەماوە بە ناوی وڵاتی عێراق و سه‌روه‌ریى هەبێت.
عێراق ته‌نیا وه‌ك ناو وڵاته
هه‌موو شتێكى داڕووخاوه
لەڕووی سیاسیی و ئابووری و ئەمنییەوە، لە هەموو بوارەکان رووخاوە، پێکنەهیێنانی حکومەتیش کاریگەرییەکی زۆر گەورەی لەسەر ژێرخانى وڵاتەدا هەیە، بەرەو داڕووخانی زیاترى ده‌بات. راستە نرخی نەوت رۆژبەرۆژ لە بەرزبوونەوەدایە، بەڵام ئەو پارە زیاده‌یه له داهاتى عێراق، کەس نازانێت بۆ كوێ دەڕوات، تەنیا ئەوەی کە گوێمان لێ دەبێت یه‌ده‌گى دراوى عێراق لە بانکی ناوه‌ندى بەرزبووه‌تەوە، بەڵام کە ئەو وڵاتە سوود لەو زیادە داهاته‌ى وەرگرتبێت تا ئێستا لە هیچ شوێنک لە خزمەتگوزاریی ئەم وڵاتە سوودیان وەرنەگرتووە.
ئەگەر بەراوردى بکەین بە عێراق، هەرێمی کوردستان ئەو پارە زیادەیه‌ی کە لە نەوت دەستمان کەوتووە، بەکارمان هێناوە بۆ دانەوەی قەرزی کۆمپانیا نەوتییەکان نەک بەس تەنیا کۆمپانیا نەوتییەکان، دانەوەی قەرزی ئەو لایەنانەی حکومەتی هەرێم قەرزاریان بووە، هەروەها بەکارمان هێناوە بۆ خزمەتگوزاریی و زیادکردنی پڕۆژەی خزمەتگوزاری. بەڵام لە عێراق ئه‌مه نابینرێت.
نوچەنێت: بەربەستەکەی چییە كه بارودۆخه‌كه به‌م شێوه‌یه‌یه؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: بەربەستەکە ئەو حزبە سیاسیانەن کە لە عێراق هەن، ئەو هێزە سیاسیانەی کە لە عێراق هەن زۆربەیان نەک هەموویان، زۆربەیان وەلائیان بۆ ئەو وڵاتە نییە، وەلائیان بۆ ئەجنداى دەرەوە هه‌یه، نەک بۆ خزمەتکردنی وڵاتى خۆیان، بۆیە ئەو چینه سیاسیەی کە ئێستا لە عێراقدا هەن تا سەر ئێسقان گەندەڵن و تێوەگڵاون لە کاری گەندەڵی، تاکو ئەو چینه سیاسیە لەناونەچێت، عێراق بەرەو تونێلێکی تاریک و تاریکتر دەڕوات.
نوچەنێت: دوای رەوتی سەدر، چوارچێوەی هاوهەنگی شیعە، بە نیازە حکومەت پێکبهێنێت، ئەوان دووپات لەسەر ئەوە دەکەنەوە کە نایانەوێ بە هیچ شێوەیەک دانوستاندن لەسەر دۆسییەی نەوت و گازی هەرێم بکرێت، بەڵکو دەبێت بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵ جێبەجێبکرێت، ئایا ئەمە مەترسی چی بۆ سەر هەرێمی کوردستان هەیە؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: بێگومان ئێوە دەزانن کە لە هەڵبژاردنی پێشوەختەی ( 2021 ) هێزە براوەکان سەدر بوو، کە زۆربەی كورسى پەرلەمانی شیعەی بە دەست هێنا بوو، هەروەها ته‌قەدوم و عه‌زم بوون، كه هاوپه‌یمانیان پێكهێنا به ناوى "سیادە" ئەو سیادەیە زۆرینەی کورسی پەرلەمانی سوننەی بەدەست هێنابوو، هەروەها لە هێزە سیاسیە کوردییەکان پارتی دیموکراتی کوردستان، زۆرینەی کورسیمان بەدەست هێنابوو، واتە ئەو نەخشەییەی کە لە هەڵبژاردن بەدەست هێنرابوو لەرێگەی هەڵبژاردنەوە لە رێگەی سندوقەکانی هەڵبژاردن سێ هێزی براوە هەبوون، پارتی و رەوتی سەدر و سیادە. لە هەموو وڵاتانی جیهان هەتا وڵاتە دواکەوتووەکانیش، ئەوانه‌ى زۆربەی دەنگه‌كان بەدەست بێنن، ئەوان حکومەت پێکدێنن، بەڵام لە عێراق بە روون و ئاشکرایی بینیمان کە حزبە شیعیەکانی تر و بەشێکی کەمیش لە سوننەکان کە بە ناوی عه‌زم دژایەتیان کردووه، قبوڵیان نەکرد حکومەت پێکبهێنرێت. بۆیە رەوتی سەدر لە هاوكێشه‌كه کشایه‌وە بۆ ئەوەی رێگەبدات ئەوانی تر حکومەت پێکبهێنن، ئەوەی کە بە ئاشکرا دیارە ئەو کاتەی کە هاوپه‌یمانى سێقۆڵى واتە هاوپه‌یمانى "رزگاركردنى نیشتیمان" پێکهاتبوو، لە پارتی و سەدر و سیادە، چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى بە هەموو هێز و تواناییەکی خۆیان و بە دەستی دەرەکییش، دژاییەتی هەرێمی کوردستانیان دەکرد چەندین جار هێرشکرایە سەر هەرێمی کوردستان و ماڵوموڵكى هاووڵاتیانی مەدەنی، بە بیانووی ئەوەی کە هەرێمی کوردستان، باره‌گاى موسادى ئیسرائیلی لێیه، ئەگەر بێینە سەر واقیع ئەمە دوورە لە راستی، بەڵام تەنیا ویستیان لە پیرۆزیییه‌كانى هەرێم بدەن.
هەروەها ئەو بڕیارەی لە دادگای فیدڕاڵى دەرچوو، دەربارەی ئەو داوایە بوو کە له‌لایه‌ن وەزیری نەوتی عێراقی پێشووتر جەبار لعێبی، پێشکەشکرابوو کە خودی خۆی گووتی من ئەو داوایەم هەر لەبیر چووەته‌وه. خێرە ئێستا لەم کات و ساتەدا دادگای فیدڕالی دێت بڕیارێک لەسەر ئەو بابەتە دەدات ئەوانه هەمووی كارتى فشاره له دژى هه‌رێم به‌كارى ده‌هێنن، ئەو دادگایه بەڕاستی بووه‌تە دادگاییەکی سیاسی، لە لایەن چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى و لەلایەن هێزەکانی دەرەکی و هه‌رێمه‌كه به سیاسى كراوه. ئەو دادگایە تا لەو بڕیارانەی خۆی نەگەڕێتەوە، ئەوە وڵاتەکە بەرەو هەڵدێر دەبات، بۆیە ئەو بڕیارەی دراوە لەلایەن ئەو دادگاییە بەهایەکی یاسایی نییە، لەبەر ئەوەی لە دەستووری عێراق لە مادەی ( 112،111،110 ) تا دەگەینە ( 120 ) زیاتر باس لەوەی دەکات کە حکومەتی فیدڕاڵى عێراق هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌كانى به ده‌سته‌وه نییه، واتە هەرێمی کوردستانیش پەرلەمانی هەیە یاسا دەردەکات ئەو یاسایانەی کە لە هەرێمی کوردستان دەردەچێت له لایه‌ن عێراقیشه‌وه یاسایین. بۆیە ئەو دادگایە دەبێت پێداچوونەوە بکات بەو بڕیاره‌ی کە دەیدات چارەسەری ئەو بابەتەش ئەوەیە کە بە زووترین کات له په‌رله‌مانى عێراق یاسای نەوت و گاز دابنرێت بکرێت. بۆ ئەوەی ئەو کێشەیە لەنێوان هەرێم و بەغدا چارەسەر بکرێت. ئێمە پێداگریی له‌سه‌ر دانانى ئه‌و یاسایه ده‌كه‌ین، بەڵام دیارە لایەنەکانی شیعەکان ئەو کارتە بەکار دێنن وەکو فشارێک لە دژی هەرێمی کوردستان.
نوچەنێت: باسی کارتی سیاسییت کرد کە دژی هەرێمی کوردستان بەکاری دێنن، پێتانوایە ( 200 ) ملیار دیناره‌كه‌یش کارتی سیاسیسە لە دژی هەرێمی کوردستان بەکاری دێنن؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: بە دڵنیاییەوه، لەساڵی ( 2022 ) وەوە تا ئێستا (400 ) ملیار گەیشتۆتە هەرێمی کوردستان، لە پڕۆژە یاسای بودجەی ( 2019 ) کە کارمان لەسەری کرد ئەوە بوو کە توانیمان، بڕگەیەک لەناو ئەو پڕۆژە یاسایە جێگیر بکەین کە بودجە بۆ هەرێمی کوردستان دابین بکرێت و بودجە بۆ هەرێم بێت، ئەوە لەناو خودی ئەو یاسایە کە دەنگی لەسەر درایە، باشە خێرە ئەو بڕە پارەیە کە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانە ناینێرن و رایدەگرن، واتە ئەمانە هەموی کارتی سیاسین بەکاری دەهێنن لە دژی هەرێمی کوردستان بە کاری دەهێنن.
نوچەنێت: پێتانوانیە سیاسیەتی حزبەکان تێکەڵ به بوارى ئابوری كراوه ؟
مەیادە نەجار: کێشەی سیاسی تێکەڵی هەموو دۆسیه‌كان كراوه، ئەگەر سەیری هەرێمی کوردستان بکەین، ئەو پێشکەوتنەی کە لە هەرێمی کوردستان دەبینرێت بە پێچەوانە باسی دەکرێ لە عێراق، لە شەقامی عێراق، باسی ئەوە دەکەن کەوا هەرێمی کوردستان خێروبێری بەسڕه‌ی بردووە، لەپاش ( 2003 ) وە تا ئێستا هه‌رێمى كوردستان بودجه‌ى راسته‌قینه‌ى خۆى له به‌غداوه وه‌رنه‌گرتووه، ئەوەی کە باسی لێدەکرا گوایه 17٪ بووە لە 17٪ بە هیچ جۆرێک وەرمان نەگرتووە، دەتوانین بڵێین لە 5٪ مان وەرگرتووه. هه‌موو ئه‌و زانیارییه‌مان به لایەنی پەیوەندیدار داوه، بۆ ئەوەی کاری لەسەر بکەن، بەڵام ئەوان شەقام دەورژێنن دژی هەرێمی کوردستان، دەڵێن هەرێمی کوردستان مافی بەسڕه‌ی بردووە، پارەی نەوتی بەسڕه‌ی بردووە، ئەو پێشکەوتنەی پێکردووە، بەڵام ئێمە لە راگەیاندن و لە کۆڕو سیمنارەکان و لە مینبەری راگەیاندنەکانی عێراق، ئاماژەمان بەوە کردووە، کە هەرێمی کوردستان 5٪ی وەرگرتووە بەڵام ئێوە له عێراق 95٪ تان لە بەردەست بووە کەچی کەرپووچێکتان لەسەر کەرپووچێک دانەناوە، شەقامێکتان نۆژەننەکردۆتەوە، نەک دروستی بکەن، ئەو پارەیە و ئەو بودجەیە هەموو بۆ گەندەڵییەکانی خۆیان و بۆ گیرفانی تایبەتی حزبی خۆیان بە کارهێناوه.
نوچەنێت: لەماوەی 10 مانگی رابردوودا هێندەى مشتومڕ لەسەر پۆستی سەرۆک کۆمار کراوە، باس لە خاڵەکانی تری پێکهێنانی حکومەتی عێراق نەکراوە بە تایبەتی كه دەزانین کۆمەڵێک کێشەی بەردەوام لەنێوان حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان هەیە؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: پۆستی سەرۆک کۆمار ئەگەر بێینە سەر واقیع و زەمینەی سیاسی و ئیستحقاقاتی هەڵبژاردن پۆستی سەرۆک کۆمار بۆ کوردە، وەکو عورفێکی سیاسی نەک وەکو دەستوور، کە مادەیەک بێت لەناو دەستوور باس كرابێت. نەخێر وەکو عورفێکی سیاسی سەرۆک کۆمار بۆ کوردە، سەرۆک وەزیران بۆ شیعەیە، سەرۆک پەرلەمان بۆ سوننەیە. سەرۆک کۆمار بۆ ئەو لایەنە دەبێت لە کورد كه زۆرینەی کورسی پەرلەمانی بەدەست هێنابێت، وەک ئەوەی کە پارتی دیموکراتی کوردستان نەک ئەو خوولە تەنیا هەموو هەڵبژاردنەکانی عێراقی فیدڕاڵى، پارتی زۆرینەی دەنگی بەدەست هێناوه، ئەوەش شایسته‌یى هه‌ڵبژاردنه، بۆ پارتی دەگەڕێتەوە بەڵام تائێستا کە دراوە بە لایەنی یەکێتی بە رێككه‌وتن بووه، نەک لایەنێک بێت تواناى خۆى بسه‌پێنێ خۆی و بڵێت ئەو پۆستە هی منە و بەس تەنیا بۆ منیش دەمێنێتەوە. پارتی ئه‌وه قبوڵ ناکات، لەبەر ئەوەی پارتی هێزی یەکەمە لە هەرێمی کوردستان، هەروەها براوەی یەکەمە لە پەرلەمانی عێراق و لە پەرلەمانی کوردستان، خاوەن زۆرترین کورسی پەرلەمانین لە هەردوو پەرلەمان، چەند ساڵە بەجێمان هێشتووە یاخود نه‌مانویستووه، ئەوە بە ئیرادەی خۆمان بووە، بە ئیرادەی سه‌ركردایه‌تى حەکیمی خۆمان بووە، بەڵام ئێمە کە کاندیدمان هەبێت بۆ ئەو پۆستە، وەکو ساڵی ( 2018 ) کە بە دوو کاندید چووینە ناو پەرلەمان، یەکێتی ئەو پۆستەی بەدەست هێنا و بردیەوە لە رێگەی دەنگدان، لەناو پەرلەمانی عێراق، ئەوە بوو ئێمە پیرۆزبایمان لێکرد، بەڵام باوەڕناکەم ئه‌م پرۆسه‌یه دووبارە بێتەوە، لەبەر ئەوەی ئەوە ئیستحقاقێکی روون و ئاشکرای پارتیه، پارتی نەک لەبەر ئەوەی من پارتیم بەرگریی لە پارتی دەکەم. نەخێر، هەموو دنیا دەزانی پارتی گرنگی بە پۆست نادات، پۆست لای شتێکی لاوه‌كییه، شتێکی سەرەکی نییە. هەروەک دەزانین لە خوولی سێیەمی پەرلەمانی عێراق، پۆستى جێگرى دووه‌مى سه‌رۆكى په‌رله‌مانمان بۆ گۆڕان جێهێشت، كه گۆڕان کەمترین کورسی پەرلەمانیشی هەبوو. بەڵام ئەوە ئیستیحقاقی خۆمان بوو، بۆ یەکرێزی ماڵی کورد بوو، بەڵام کە دەبینین ئەو پۆستە " پۆستی سەرۆک کۆمار" بۆ لایەنێک بە کاردێت، بۆ تاکە شەخسێک بەکاردێت، واتە بۆ خزمەتکردنی خەڵکانی هەرێمی کوردستان بەکار نایه‌ت، بۆیە ئێمە دەمانەوێت ئەو پۆستە ببێتە پۆستی پارتی، کەسێکی بەهێز خاوەن بڕیار هەم لەناو وڵات و هەم نێودەوڵەتییەوە کە خاوەن بڕیاری خۆی بێت. ئێمە دەستنیشانی کاک وشیار زێباریمان کردبوو. ره‌نگه پێویست نه‌کات باسی كه‌سایه‌تی ئەو کوردپەروەرە بکەم کە لە چ خانەوادەیەک بووە و چی بۆ هەرێمی کوردستان و ئەو وڵاتە کردووە، بەڵام بەداخەوە بە بڕیارێکی دادگای سیاسی دادگای فیدڕاڵی کە دەڵێن دادگاییەکی سیاسیە کە بڕیارێکی لە دژی کاک وشیار زێباری دا، دوو رۆژ پێش ئەو بریارەش لە دادگای کەرخ کاک وشیار زێباری دۆسییەکەی داخرابوو، کە هیچ دۆسیەکی لەسەر نەبوو.
بانگهێشتکردنی وەزیرەکان لە پەرلەمان بە پێی ئه‌و ئه‌زموونه ساده‌یه‌ى كه هه‌مه، ته‌نیا بۆ دوو مەرامە یان وەزیرەکە جاڕس دەکەن، یان ئەوەتا ده‌یانه‌وێ ئه‌و وه‌زیره لەژێر دەستی ئەوان بێت، وەکو ئامرازێك بێت. بۆیە وه‌زیرانه‌كان بانگهێشت دەکرێن، ئەگەرنا ئەو هەموو گەندەڵییە لەو وڵاتە هەیە هەتا ئێستا گوێمان لێ بووە، بینیومانە کەسێک لەسەر گەندەڵی دوورخرابێتەوە؟ ئەوەی کە لە دادگای فیدڕاڵی بەرانبەر وشیار زێباری كرا نایاسایی بوو، سیاسی بوو. ئێستاش ئێمە سوورین لە سەر کاندیدی خۆمان كه کاک رێبەر ئەحمەده، ئەویش کەسایەتییەکی زۆر بەرز و زۆر سیاسیە، هەروەها کەسایەتییەکە کە دەتوانێت بۆ ئەو قۆناغە وقۆناغی داهاتوو رۆڵى هه‌بێت.
نوچەنێت: پێشبینی دەکەی پارتی لە حکومەتی داهاتووی عێراق داوای چەند وەزارەت بکات؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: بە پێی رێکكەوتن و بە پێی کورسییەکانی پەرلەمانە، ئەو جارە جیاوازی دەبێت. لەبەر ئەوەی ئەگەر بێینە سەر دوای هەڵبژاردنەکان کە دوای هەڵبژاردنەکان، ئەوە بوو سێ لایەنی براوە هاوپەیمانییەکیان پێکهێنابوو تا حکومه‌ت پێکبهێنن کە فەشەلیان هێنا. لەبەر ئەوەی کە ئەوە بوو لە ناوخۆ و لە دەرەوە و لە وڵاتانى ده‌وروبه‌ر دژایەتی ئەو ئەو هاوپەیمانییە دەکرا، چونكه هاوپەیمانییە ئەو وڵاتەی بەرەو رزگاركردن دەبرد، لەو گەندەڵییانە و چەکی نایاسایى قه‌ده‌غه ده‌كرد. وەک ده‌زانین کە پاش 2003 پاش گۆڕینی ده‌سه‌ڵاتى سەدامی دیکتاتۆر، سیسته‌مێكى نوێ بەرپا بوو كه دیموكراسى بوو، بەڵام دیموكراسیه‌كى شێواو و گوج و كوێر بوو، ئەوه نەبوو کە عێراقییەکان و هەروەها هەرێمی کوردستانیش چاوەڕێمان دەکرد.
بەڵام ئەو دیموكراسییه گەیشتە ئەو ئاستە ئەوان وا لێکى دەدەنەوە دیموکراسیەت تەنیا ئه‌وه‌یه هاووڵاتی بچێتە دەنگدان، بەڵام دیموکراسیەت ئەوە نییە، دیموکراسیەت دیموکراسیەتی گرووپێك نییە، واتە یان شیعە یان کورد، یان سوننە، کامە زۆرینەیە ئەو وڵات بەڕێوە ببات، ئەوە لە هیچ وڵاتێکدا نییە. چینى ده‌سه‌ڵاتدارى شیعه كه لە ( 2003 ) وه وڵات بەڕێوەدەبات، لەسەر زاری خۆیان و وتەکانی خۆیان، سەرکردەکانیان، باس دەکەن و دەڵێن ئێمە فەشەلمان هێناوە، ئێمە گەندەڵیمان بڵاوکردۆتەوە، بۆیە ئەو بەرنامەییەی کە هاوپەیمانی سیانی هەیبوو، هاوپەیمانیەتەک بوو لە کورد و لە سوننە و لە شیعە پێکدەهات، بۆ ئەوەی وڵات بەرێوەببەن، خاوەن بڕیار بن نەک تەنیا شیعە خاوەن بڕیار بێت. بۆ نموونه ئەگەر ئێمە دیموگرافییه‌ى عێراق گۆڕا کورد یان سوننه لە داهاتوو له 50 ساڵی تر 100 ساڵی تر بوونه زۆرینه ئه‌وا ئه‌وان قبووڵ ده‌كه‌ن 1+50 لەناو پەرلەمان بێت 50+1 لەناو ئەنجومەنی وەزیران بێت. هه‌ڵبه‌ته قبووڵ ناكه‌ن.
ئه‌گه‌ر پارتى له حكومه‌ت به‌شدار نه‌بێت
حكومه‌ته‌كه شه‌رعیه‌تى نێوده‌وڵه‌تى نابێت
بۆیە ئەو بەرنامەیەی کە سەدر و پارتی و سیادە هەیان بوو، بەرنامەیەکی زۆر گەشبین بوو، ئەو وڵاتەی رزگار دەکرد لەو نەهامەتیانە و لەو گه‌نده‌ڵییه و چه‌كى دوور له ده‌سه‌ڵاتى ده‌وڵه‌ت، بەڵام بەداخەوە رێگەیان پێنەدا. سه‌باره‌ت به ژمارەی وەزارەتەکان دەگەڕێتەوە سەر رێکكەوتنی کورد لەگەڵ لایەنە عەرەبییەکان، لەسەر ژمارەی کورسییەکانی پەرلەمان رادەوەستێت.
نوچەنێت: ئێستا عێراق مشتومڕێکی زۆر لەنێوان رەوتی سەدرو دەوڵەتی یاسا یان بە دیاریکراوی حزبی دەعوە هەیە، ئایا پێتانوایە ئەو مشتومڕ وشەڕە راگەیاندنه، بە شەڕی ناوخۆی شیعە بکات وەک هەندێ کەس پێشبینی دەکەن؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: بێگومان هەتا پێیان بکرێت هەوڵ دەدەن کە شەڕی ناوخۆ دروست نەبێت لەنێوان شیعەدا، لەبەر ئەوەی زۆر ترسناک دەبێت. ئەو وڵاتە خۆی له‌سه‌ر لێواره، لە رووخان نزیکە، گۆڕانکاریش دەبێت لەو وڵاتە، لە بەر ئەوەی تا ئێستا هێزە سیاسییەکان، سه‌ركرده‌كانى ئەو وڵاتە لە مەترسی دۆخەکە تێناگەن، تەنیا لە بەرژەوەندی خۆیان دەڕوانن، ئەوەی کە ئەو هاوپەیمانییەی تێکدا تەنیا کێشەکە لەنێوان موقتەدا سەدرو نووری مالیکی بوو، نووری مالیکی ئێستا دەیەوێت خۆی کاندید بکات بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران، ئێ باشە ئەو حکومەتەی کە پێکدێت شەرعیەتی نییە، شەرعیەتی جەماوەری نییە، لەبەر ئەوەی پێموایە هێزە سیاسیە براوەکە دوورە لە حکومەت، لە پێکهێنانی حکومەتە بەشدار نییە، باشە کە شەرعیەتی جەماوەری تێدا نەبێت ئەو حکومەتە چۆن بەردەوام دەبێت؟ چەند ساڵ بەردەوام دەبێت؟ ئایا جەماوەری شیعە جەماوەرى موقتەدا سەدر، کە خاوەن جەماوەرییەکی ئێگجار زۆرە لەناو شیعە وە ( 15 ) ی مانگ بینیمان کە بۆ نوێژی هەینی بە ملیۆنان خەڵک رژابوونە سەر شەقامەکان، سەدر دەتوانێت لە ماوەی دوو کاتژمێر حکومەت بڕوخێنێت، لەبەر ئەوەی خاوەن کورسی پەرلەمان نییە ئێستا دەستی لە کار کێشاوەتەوە، بەڵام خاوەن شەقامە خاوەن هێزە، ئێستا وەک ئەوە دەتوانین به‌راوردى بکەین، وەک ئەوەی کە لە بازنە دوو تیم یاری دەکەن، تیمێک لە بازنە دەردەچێت، دەچێت لەناو جەماوەر دادەنیشێت، ئەو تیمە کە لەناو جەماوەر دانیشتووە چ کاتێک کاروباری ناو بازنەکەی بەدڵ نەبوو، یارییەکەی بەدڵ نەبوو، یەکسەر دێتە خوارەوە، جا لەسەرەتای یارییەکەیە، یاخود لەناوەڕاست یارییەکەیە یان لەکۆتایی یارییەکەیە، واتە موقتەدا سەدر و خۆی و جەماوەری لە هەموو کات و ساتدا ئامادەیە، دەتوانێت لە ماوەی چەند کاتژمێرێک حکومەت و ئەو وڵاتە بڕووخێنێت، دەبێت هێزە سیاسییەکان ئەوە لەبەر چاو بگرن کە دژاییەتی موقتەدا سەدر نەکەن، ئیستیفزازی موقتەدا سەدر نەکەن، لەبەر ئەوەی خاوەن جەماوەرێکی گەورەیە.
نوچەنێت: لێکەوتە نەرێنیەکانی کشانەوەی رەوتی سەدر بۆ پارتی چی بوو، چەندە کاریگەری هەبوو، خۆتان دەزانن ئەو هاوپەیمانییەکی بە هێزی پارتی بوو؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: به دڵنیاییه‌وه ئەو هاوپەیمانییە زۆر گرنگ بوو، نەک تەنیا بۆ پارتی، پارتی کار دەکات بۆ هاووڵاتیان و بۆ هەرێمی کوردستان کە ئێمە خاوەن بڕیارباین لە بەغدا، نەک 50+1 واتە نیوه + 1 ، بەس تەنیا شیعە بێت و سوننە و کوردیش ته‌نیا تەماشاکەر بین، بۆیە ئەو هاوپەیمانییە ئەگەر سەرکەوتووبایە زۆر گرنگ بوو، هەم دیموکراسییەت دەبوو بە دیموکراسیەتێکی راسته‌قینه لەبەر ئەوەی سێ چینى سەرەکی ئەو وڵاتە حکومڕانیان ده‌كرد.
بەڵام ئەوە سیاسەت ئاساییه ئەوەش بە فەشەل دانانێم وە بە دۆڕانی پارتیش دانانێم، پارتی هەردەم بەهێزە. بۆیە كشانه‌وه‌كه کاریگەری هەیە بەڵام بەم جۆرە نییە بڵێم پارتی فەشەلی هێناوە ، نەخێر پارتی قەت نەدۆڕاوە ئێستاش ئەگەر بە مەرجی خۆمان داخیلی ئەو حکومەتە نەبین، بەشدارنابین. لەبەر ئەوەی ئێمە مەرجمان هەیە بۆ ئەوەی مافەکانی هەرێمی کوردستان بەدەست بهێنین، ئێمە نەچوینەتە بەغدا بۆ مافی حزبی تەنازول بکەین و کاغەزێک واژۆبکەین، ئێوە چیتان پێ باشە ئێمە دەیکەین، نەخێر ئێمە ئێستاش به مەرج و خاڵەکانی خۆمان داخیلی ئەو حکومەتە نەبین بەشدار نابین، ئەو کاتەش دەبێت چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى ئەوە بزانێت ئه‌گه‌ر بە دەرچوونی موقتەدا سەدر ئەو حکومەتە شەرعیەتی جەماوەری لە دەست بدات، بە دەرچوونی پارتی و بەشدارینەکردنی پارتی لەو حکومەتە، وە ئەو حکومەتە شەرعیەتی نێوده‌وڵه‌تى لەدەست دەدات، واتە ئەگەر دوو مانگمان دانابێت بۆ حکومەتەکە بڕووخێ و کۆتایی پێبێت لەلایەن هاووڵاتیان و لە لایەن موقتەدا سەدرە، ئەوە ئەگەر پارتیش بەشدار نەبێت ئه‌وا دوو مانگیش كه‌متر ده‌خایه‌نێت
نوچەنێت: پێتوایە سەدر دەستبەرداری پڕۆسەی سیاسی بێت، راستە ئەو کشاوەتەوە، بەڵام لە ڕۆژانی رابردوو دەریخست کە دەتوانێ شەقام بجولێنێ پێت وایە چ فشارێکیتر دروست بکات؟
مه‌یاده نه‌جاڕ: ئەو دەرچوونە واتە ئەو نوێژەی بە کۆمەڵ ئەوە لە باب و باپیرانیانەوە بۆیان ماوەتەوە، بەڵام لەو کات و ساتەدا بۆ ئەوە بوو کە پەیامێک بنێرێ، بۆ دەرەوەو بۆ ناوەوە کەوا ئەو دەتوانێت، ئەو شەقامە گەورەیە بوروژێنێت، ئەو دەتوانێت هەرچیەکی بیەوێت بیکات لە رێگەی جەماوەرەوە، کشانەوەی موقتەدا سەدر لە پەرلەمان ئەوەنیە کشابێتەوە لە کاری سیاسی بۆ چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى و بۆ لایەنەکانیتر جێی هێشتبێت نەخێر موقتەدا سەدر بە تویتێک شەقام دەوروژێنێت چەند رۆژ پێش ئێستا تویتێکی لە سەر بەرهەم ساڵح دەرکرد، ئەو تویتە شەقامی پێ جوڵاندەوە، ئەگەر ئێستا یەکێتی نیشتیمانی کوردستان سووربن لەسەر دکتۆر بەرهەم ساڵح، کەسێکیش بێنن کە موقتەدا سەدر رەزامەندی لەسەر نەبێت، بۆ سەرۆک کۆمار بۆ سەرۆک وەزیران ئەوە ئەو حکومەتە ئەو سەرۆک کۆمارە پێک نایەت، ئەگەر پێکیش هات تەمەنی کورت دەبێت، بۆیە دەبێت چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى كار بۆ رازیكردنى هەموو لایەنەکان بكات و ئیستحقاقی هەموو لایەنەکان بدات، چونک بەکارهێنانی هێزو قۆڵ و بازوو ئەوانه نەماون، ئەمڕۆ كورسییه‌كانى پەرلەمان دەخوا، ئەمڕۆ هێزی کوردی بێت یان عەرەبی بێت لە ناو جەماوەر چەند جەماوەری هەیە ئه‌وه گرنگه. واتە ئێمە وەک سەرۆک بارزانی گوتى، ئەگەر کورسی پەرلەمانیشمان نەبێت،گەورەترین ڕۆڵ و گرنگترین ڕۆڵ لە بەغدا هەر ئێمە دەیگێڕین، بۆیە دەبێت ئەو خاڵانە تاوتوێ بکرێت تاوەکو بتوانن حکومەت پێک بهێنن تاوەکو شەقام لێى رازى بێت.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment