سابات شێخ کەریم باراوی: بەكارهێنانی دەرگا و پەنجەرەی (pvc) دەبێـتە هۆی نەزۆكیی پیاوان دیمانە و راپۆرت

بەهرە حەمەڕەش

پزیشكی راوێژكار لەنەخۆشییەكانی ئافرەتان و منداڵبوون، د.سابات شێخ كەریم باراوی، باس لەهۆكارەكانی زیادبوونی نەزۆكی دەكات و چارەسەرییەكانیش دەستنیشان دەكات.

نەزۆكی چییە؟

ئه‌مه‌ پرسیارى سه‌ره‌كى ئه‌م بابه‌ته‌یه‌ و هه‌روه‌ها سه‌ره‌تاییه‌ك بوو بۆ گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ د.سابات شێخ كەریم باراوی، پزیشكی راوێژكار لە نەخۆشییەكانی ئافرەتان و منداڵبوون،  ئه‌ویش له‌ وه‌ڵامدا بەمجۆرە پێناسەی نەزۆكی دەكات، "ئەگەر ژن و مێردێك بۆ ماوەی ساڵێك بەبێ دابڕان، پێكەوە بووبن و جووتبوونی رێكوپێكیان بە بەردەوامی سروشتی ئەنجامدابێت و نەیانتوانیبێت منداڵ دروست بكەن، پێی دەگوترێت نەزۆكی".

ئەگەرچی بەپێی راپۆرتە رۆژنامەوانییەكان رێژەی نەزۆكی لە جیهان زیادی كردووە، بەڵام وەك د. سابات ئاماژەی بۆ دەكات، لە كوردستان ئامارێك نییە لەو بارەوە رێژەكە دیاری بكات، ئه‌و گوتی "ئێمە تەنیا لەڕێگەی توێژینەوەكانی قوتابیانی خوێندنی باڵاوە هەوڵمان داوە سه‌رنج بخەینە سەر ئەو كێشانەی كە لە كوردستاندا زۆرن، بەم پێیە لە كوردستان بەشێوەیەكی گشتی رێژەی نەزۆكی پیاوان و ژنان بە نزیكی وەك یەكن".

نه‌زۆكى دواى ساڵێك جووتبوونى ده‌رده‌كه‌وێت
ده‌بێت سه‌ره‌تا پشكنین بۆ پیاوه‌كه‌ بكرێت

ئەم پزیشكە ئامۆژگاری ئەو خێزانانە دەكات، كە كێشەی منداڵنەبوونیان هەیە، به‌وه‌ى سه‌ره‌تا به‌ پشكنینى پیاوه‌كه‌ بكه‌ن، د. سابات گوتی "پێویستە سەرەتا پشكنین بۆ پیاوەكە بكرێت، كە ئایا كێشەی هەیە یان نا، چونكە پشكنینی پیاو زۆر لەپشكنینی ژن ئاسانترە، بە یەك پشكنین كێشەكانی دیار دەكەوێت، بەڵام زانینی كێشەكانی ژن كاری زۆری دەوێت".

هۆكارەكانى نه‌زۆكى چیین؟

زیادبوونی رێژەی نەزۆكی لەهەموو جیهان جێی باس و لێكۆڵینەوەی زۆر لەپسپۆڕ و شارەزایانە. زۆربەیان كاریگەری ژینگە و جەنجاڵی و گۆڕانكارییەكانی شێوازی ژیان لەسەر مرۆڤ بە هۆكار دەزانن.

د. سابات، تیشك دەخاتە سەر هۆكارەكانی زیادبوونی نەزۆكی، بەشێوەیەكی گشتی ژینگە بەیەك لەهۆكارە گرنگەكان دەزانێت و دەڵێت "سترێس و قەرەباڵغی بەردەوام و گوشاری ژیان هۆكارن بۆ زیادبوونی نەزۆكی لەسەرانسەری جیهاندا، چونكە ژیان سادەیی جارانی نەماوە و بەیانیان لەجیاتی دەنگی چۆلەكە، بە گڕەی موەلیدە و دەنگی سەیارە بەئاگا دێی، تا ئێوارەش بەمجۆرە دەگوزەرێنی". هەروەها خواردن و خواردنەوە لەقاپ و پەرداخی لایلۆن و پلاستیكدا، بەهۆكارێكی دیكە دەستنیشان دەكات و هۆشداری دەدات كە "بەكارهێنانی قاپ و قاچاغی شووشە دروستترە".

پی ڤی سی لەسەر پیاوان كاریگەرە

د. سابات، یەك لەهۆكارەكانی نەزۆكی پیاوان بەزیادبوونی بەكارهێنانی دەرگا و پەنجەرەی پی ڤی سی دەستنیشان دەكات و جەخت لەوە دەكاتەوە "بەلێكۆڵینەوەی زانستی سەلمێنراوە، پی ڤی سی كاریگەری لەسەر نەزۆكی پیاوان هەیە، مادەیەك ئیفراز دەكات، كە وەك ئیسترۆجینی هۆرمۆنی ژنانە وایە، كاریگەری لەسەر سپێرمی پیاو دەكات و بێهێزی دەكات". هەروەها هەوكردنی ناوچەی زاوزێى پیاو و خواردنەوە كحولییەكان و كاركردن لە شوێنی گەرم وەك، كاركردن لەفڕن و لەبەركردنی جلی تەسك لەژێرەوە......هۆكارگەلێكی دیكەن بۆ دروستبوونی ئەو گرفتە.

هۆكاره‌كانی توشبوون لای ژنان

بەپێی زانیارییەكانی ئەو پزیشكەی بواری نەخۆشییەكانی ئافرەتان و منداڵبوون، یەك لەنەخۆشییە بڵاوەكانی ئافرەتان كە لەساڵانی هەشتاكانەوە زیادی كردووە و دەبێتە هۆی منداڵنەبوون، هێلكە دروستنەكردنە، كیس لەهێلكەداندا بەهۆی وڵوڵەوە دروست دەبێت و دەوری هێلكەدان بەڵغێك دەگرێ، یان ئەستوور دەبێت پێی دەڵێن، پیسی OS، نیشانەكانی، تێكچوونی سوڕی مانگانە و زیادبوونی مووی دەموچاو و قەڵەوییە. ئەو نەخۆشییە لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆرە، بەڵام لەئەوروپا زۆر كەمە. سەبارەت بەو قسەیەی كە گوایە خواردنی گۆشتی مریشك كاریگەرە، د.سابات گوتی "لەهەشتاكان لەگەڵ زیادبوونی ئەو نەخۆشییە، من ئەو قسەیەم كرد و گوتم، لەوانەیە ئەو ئەندرۆجین و ماددانەی دەدرێت بە ئاژەڵ و مریشك، كاریگەر بێت، تا ئێستا ئەو قسەیە بڵاوەو خەڵك پێم دەڵێنەوە، بەڵام دەمەوێ لێرەوە بە خەڵك رابگەیەنم كە ئەوە تەنیا شیكردنەوەیەكی زانستی مێشكی خۆمە و هیچ لێكۆڵینەوەم لەسەر ئەوە نییە و تا ئێستا زانستی پزیشكی ئەو هۆكارەی دەرنەخستووە".

(كەوی) زیانی زۆر لەئافرەت دەدات، بۆیە هەموو عیادەكانی ئەوروپا یەك ئامێری كەویكردنی تێدانییە

چارەسەر چییه‌؟

د.سابات شێخ كەریم، رێگاچارەی خۆپاراستن و چارەسەركردنی نەزۆكی دەخاتە روو و داوا دەكات، گرنگی تەواو بە پاكوخاوێنی جەستە و حەسانەوەی مێشك بدرێت. 
هەروەها ئامۆژگاری وەرزشكردنێكی رێكوپێك دەكات، بەجۆرێك كە رۆژانە ئەنجامبدرێت و بۆ ئەو كەسانەی كە قەڵەون لە یەك كاتژمێر كەمتر نەبێت، بەڵام بۆ ئەوانەی تەنیا دەیانەوێت كێشیان رابگرن و پێویستییان بە تواندنەوەی چەوری نییە واتە قەڵەو نین، ئەوا دەتوانین رۆژانە سی تا چل دەقیقە وەرزش بكەن.

ئەو دكتۆرە، داوا دەكات كە گرنگی بەجۆری خواردن بدرێت، لەجیاتی برنج و چەوری و شیرینی، هەوڵبدرێت سەوزەی كوڵاو و میوەی پێویست بخرێتە ژەمەكانی خواردنەوە، "چونكە كاریگەری راستەوخۆی لەسەر چارەسەربوونی نەخۆشییەكان هەیە".

زانستی پزیشكی ژنانە "كەوی" تێدانییە

یەك لەو چارەسەرە بەربڵاوانەی بۆ نەهێشتنی هەوكردنی منداڵدانی ژنان، لەلایەن زۆربەی دكتۆرەكانەوە ئەنجامدەدرێت "كەوی" ە، كە بریتییە لە سوتاندنی دەمی منداڵدانی ژن، بە ئامێرێكی كارەبایی. ئەم پزیشكەی بواری نەخۆشییەكانی ئافرەتان، ئاشكرای دەكات كە "هیچ كتێبێكی پزیشكی ژنانە باسی كەوی تێدانییە، بەڵكو هەندێ كەسی بێویژدان بۆ قازانجی ماددی و بەدەستهێنانی پارە، ئەنجامی دەدەن".

بۆیە ژنان ئاگادار دەكاتەوە، كە "پێویستە بە هیچ جۆرێك قبوڵی كەویكردنی دەمی منداڵدان نەكەن، چونكە ئەگەری تووشبوون بە هەوكردن زیاد دەكات و ئەو شوێنە دەسوتێنرێت، هەر شوێنێكیش كە سوتا، ئەوا ئەگەری وەرگرتنی میكرۆبات و هەوكردنی زیاد دەبێت. هەروەها پێویستە بزانرێت كە هەموو ژنێك رژێنه‌كانى هەیە، ئەوە حاڵەتێكی سروشتییە، هەركاتێك ئیفرازاتەكە زۆر بوو یان رەنگ و بۆنی گۆڕدرا، لەوانەیە هەوكردن بێت". د.سابات، جەخت لەوە دەكاتەوە كە "هەموو عیادەكانی ئەوروپا، یەك ئامێری كەویكردنی تێدا نییە، پێویستە لایەنی بەرپرسیار ئاگاداری چۆنێتی چارەسەركردنی هاوڵاتیان بێت، چونكە كەویكردن، زیانی زۆر لەئافرەت دەدات و رژێنەكانی دەمی منداڵدان دەسوتێنێت و سروشتی كاركردنی ئەو ناوچە هەستیارەی ژن دەگۆڕێت".

گوتیشی "زۆربەی ژنان، دوای كەویكردنەكە، ئیفرازاتیان نامێنێت، پێیانوایە چاك بوون، نازانن بەهۆی سوتاندنی رژێنەكانی دەمی منداڵدانیانەوە تەڕایەتییان نەماوە. پێویستە ژنان جیاوازی نێوان ئیفرازات و هەوكردن بكەن".

وەك د. سابات روونیكردەوە، نەزۆكی هۆكاری دیكەشی هەیە، هەندێ جار ژن جۆرە بەرگرییەك لەدەمی منداڵدانیدا بەرانبەر بەسپێرمی پیاو هەیە و ناهێڵێت تۆوی پیاو بڕواتە ژوورەوە، ئەمجۆرە پێویستییان بەدەرمان وەرگرتن، یان چاندنی دەستكردە (تلقیحی صناعییە)، كە بە دەرزی سپێرمەكە دەكرێتە ناو منداڵدانی ژنەوە. هەندێ ژنی دیكە هەن، كە بەردەمی منداڵدانیان كەمێك ترشە، ئەوەش سپێرم دەكوژێت و ناهێڵێت بگاتە هێلكە، جۆرێكی دیكە هەیە، كە گرێ یان پارچە گۆشتێكی بچكۆلە لەناو منداڵدانیاندا هەیە، منداڵ دروست دەبێ، بەڵام ناهێڵێ بچێنرێ و لەگەڵ سووڕی مانگانە دێتە خوارەوەو "چارەسەری ئەوانە پێویستی بە نازوری منداڵدانە".

 

بابەتی پەیوەندی دار

0 لێدوانەکان

نەزەری خۆتان بنووسن

ئیمەیلەکەتان بە هیچ شێوەیێک بڵاو نابێتەوە. هەموو فیڵدە ئەستێرە دارەکان ئیجبارین