Nuce Logo

"ئایا ئەگەری دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان لەسوریا هەیە؟"

پ.ی.د.سەلام عەبدولكەریم

پێشەكی

بەهۆی بەردەوامی رەوشی ژێردەستەیی كوردو نەگەیشتن بەمافە نەتەوەییەكانی، تاڕادەیەكی زۆر لەكۆنەست و یادەوەری زۆربەی تاكی كوردیدا كاتێك گۆڕانكارییەك لەسیستەمی سیاسی ئەو وڵاتانەی كوردستان و كوردیان بەسەردا دابەشكراوە دێتە پێشەوەو بەرباس ئەویش پرسی بەدیهاتنی مافە نەتەوەییەكانە وەك سەربەخۆیی، فیدراڵیزم، ئۆتۆنۆمی و پێكهێنانی هەرێم و قەوارەی سەربەخۆ، بەڵام دەبێ ئەو راستییە بزانین ئەوەی، كە تاكی كورد وەك خۆزگەو خولیا دەیبینێت و ئەو واقیعە سیاسییە جیهانی و هەرێمی  و نێوخۆییەش، كە هەیە جیاوازن لەیەكتری، بەجۆرێ هەرگیز بەدیهاتنی خەونی مرۆڤی كورد بەبێ كاریگەری فاكتەرە واقیعی و سیاسی و ئابوری و كۆمەڵایەتی و هزرییەكان نایەتەدی.

كەوتن و روخانی رژێمی سیاسی و حكومڕانی بنەماڵەی ئەسەد لەسوریا گۆڕانكارییەكی گەورەی لەدۆخی ناوخۆیی و دەرەكی ئەو وڵاتەدا هێناوەتە ئاراوە، كەهێشتا نیشانەكانی بەڕوونی دیار نییە، ئاخۆ لەداهاتوودا حكومەتێكی نیشتیمانی یەكگرتوو بەبەشداری سەرجەم پێكهاتە ئیتنی و نەتەوەیی و ئایینی و كەمایەتییەكان لەو وڵاتەدا پێكدەهێنریت یاخود ئاراستەی رووداوو پێشهاتە سیاسییەكان و ناسەقامگیری دۆخی ناوخۆیی و دەستوەردان و ئەجێنداو بەرژەوەندی وڵاتانی نێودەوڵەتی و هەرێمی بەرەو شەڕی ناوخۆو لێكترازان و دابەشبوونی ئەو وڵاتەی لێدەكەوێتەوە، چونكە بەردەوامی ناسەقامگیری دۆخی سیاسی و ناوخۆیی سوریاو گوشارو دەستوەردان و هەوڵی وڵاتان بۆ جێبەجیكردن و بەدەستهێنانی بەرژەوەندییەكانیان هەڕەشەیەكی جدی و كاریگەرە لەسەر دواڕۆژی سیاسی سوریا، سەرباری بوونی جۆرێك لەهەڕەشەی هەندێ لەوڵاتانی هەرێمیی بەتایبەت ئێران لەدۆخی ناوخۆیی سوریاو دەسەڵاتی ئێستای ئەو وڵاتە ئەوەش لەڕێگەی بەكارهێنانی كارتی ناكۆكی تایفی و خۆشكردنی ئاگری دووبەرەكی كۆمەڵایەتی لەنێو پێكهاتە ئیتینی و ئایینییەكانی سوریادا.

لەم نێوەندەشدا پرسی كورد لەسوریا یەكێك لەو پرسە گرنگ و هەستیارانەیە، كە لەئەگەری وەدیهاتنی خواستە نیشتیمانی و نەتەوەیی و سیاسییەكانیدا فاكتەری ئۆقرەیی و سەقامگیری سیاسی سوریای نوێ دەبێت، لەهەمانكاتیشدا لەئەگەری پەراوێزخستنی، ئەوا فاكتەری نائارامی و دوور نییە ئەگەری دابەشبوونی سوریا بێت لەداهاتوودا، لەبەرئەوەی نە كورد خۆی ئەو پەراوێزخستن و پشتگوێخستنەی مافەكانی قبوڵ دەكات، نە ئەو دەوڵەت و وڵاتانەش، كە پشتیوانی كورد لەسوریاو رۆژئاوای كوردستان دەكەن بەتایبەت ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا، كە هەدەسەو كورد بەهاوبەشێكی گرنگی سەربازی و چەكداری و سیاسی خۆی تائەم ساتەوەختە دادەنێ، رازی دەبێت بەدەستەبەر نەبوونی مافەكانی كورد لەداهاتووی سوریادا، بەتایبەتیش، كە دوای روخانی رژێمی ئەسەد رەوشێكی نوێ جیاواز لەپێش كەوتنی ئەو رژێمەوە هاتۆتەئاراوە. لەدوایین چاوپێكەوتنی (مەزڵوم عەبدی)یشدا لەرۆژنامەی (الشرق الاوسط) بەراشكاوی پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت و دەڵێت:"دەبێت سوریا دەوڵەتێكی ناناوەندی فرەیی دیموكراتی بێت و ناسنامەی رەنگاورەنگی وڵات بەدەستور تیایدا پارێزراو بێت لەگەڵ مافی سەرجەم پێكهاتەكانی گەلی سوریا بەكوردیشەوە"، ئەمە بەڕوونی ئاماژەیە بۆ ئەوەی هەسەدەو كورد داوای دەسەڵاتێكی لامەركەزی دەكەن، یان لانیكەم ئەوەی ئێستا ناویان ناوە ئیدارەی خۆسەری دیموكراتی. ئەڵبەت مەبەستی عەبدی سیستەمی فیدراڵی نییە، چونكە فیدراڵیزم نیمچە سەربەخۆییەكەو ئەوەش لەم قۆناغەدا نە هەسەدەو نەكورد وەك گوتارو ستراتیجی سیاسی رایانگەیاندووە، نە دەسەڵاتدارانی نوێی سوریاش پێی رازی دەبن (وەك لەچاوپێكەوتنەكانی ئەحمەج شەرع بۆ كەناڵی ئەلحەدەس بەڕوونی رایگەیاند). هاوكات مەزڵوم عەبدی پرسی شێوازی سیستەمی فەرمانڕەوایی ئاییندەیی سوریای وەك پرسێكی ناوخۆیی سوریا هەژماركردووەو وای لێكداوەتەوە، كە وتووێژە دەستوورییەكان بڕیاری لەسەر ئەو پرسە دەدات.

هەوڵە پێشینەكان لەمەڕ پێكهێنانی ناوچەی ئارام و هەرێمی رۆژئاوای كوردستان

لەگەرمەی شەڕی دژی داعش لەسوریاو عێراق و هاتنی ئەمەریكا و جێپێكردنەوەی خۆی لەسوریا لەرێگەی پێكهێنانی هێزەكانی سوریای دیموكراتەوە، كە پەیەدە كۆڵەكەی سەرەكی ئەو هێزانەی پێكدەهێنا و جێگیركردنی بنكەو بارەگای سەربازی سوپای ئەمەریكا لەناوچەكانی حەسەكەو قامیشلۆو هەوڵدانی بۆ پێكهێنانی هێزێكی (30-40) هەزار چەكداری لەكوردو هەسەدە بەیەكێك لەو هەوڵە پێشینەو جدییانە دادەنرێت، كە لەكۆتاییەكانی ساڵی (2016)دا ئەمەریكا خستییە گەڕ، چونكە ئەمەریكا لەو قۆناغەدا نیازی وابوو ئەو هێزە چەكدارانە لەسەر سنوورەكانی ناوچە كوردییەكانی رۆژئاوای كوردستان و توركیا جێگیر بكات، بەڵام پەلەكردنی توركیاو پێشخستنی پلانەكانی بۆ بەرگرتن لەم هەوڵە لەڕێگەی نزیكبوونەوە لەروسیا، كەناوچەكانی عەفرینی لەژێر دەسەڵاتدا بوو، لەولاشەوە نزیكبوونەوە لەئیدارەی ئەمەریكا، كە ناوچەكانی سەری كانی داگیركرد، رێگەی نەدا ئەوە بێتەدی. بۆیە بەبیانووی دروستكردنی پشتێنەی ئاساییشی هەستا بەداگیركردنی عەفرین و سەری كانی و لەناوچەكانی تری رۆژئاوای كوردستانی دابڕین، بەمەش توانی رێگە بە بەیەكگەیشتنی ناوچەكانی رۆژهەڵات و رۆژئاوای روباری فورات نەدات، واتە كانتۆنەكانی رۆژئاوای كوردستان، كە لەو كاتە پێكهاتبوو. 

چەندین جار دەسەڵاتدارانی رۆژئاوای كوردستان چ وەك (مەزڵوم عەبدی) فەرماندەی گشتی هەسەدەو چ وەك بەرپرسانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای كوردستان داوای پێكهێنانی ناوچەیەكی داماڵراو لەچەك و ئارامیان لەسەر سنوورەكانی رۆژئاوای كوردستان و توركیا كردووە، بەئامانجی پاراستنیان لەئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی توركیاو لەهێرش و پەلاماری گروپە چەكدارەكانی سوپای سوریای ئازادو سوپای سوڵتان مورادو سوپای سوڵتان سلێمان شاو گروپی حەمزە. لەراستیشدا ئامانج لەدروستبوونی ناوچەی ئارام و داماڵراو لەچەك لەدیدی رۆژئاوای كوردستان بەخشینی سیفەتی فەرمی و نێودەوڵەتی بوو بەپاراستنی كورد لەهێرش و پەلامارو مەترسییەكانی توركیاو ئەوەش دەبووە زەمینەسازی بەرەو دانپێدانانی فەرمی و نێودەوڵەتی بەو دیفاكتۆیەی كورد، كە لەرۆژئاوای كوردستان دروستبووە.

هەوڵەكانی ئێستای هەسەدەو ئیدارەی خۆسەری رۆژئاوای كوردستان لەچەند رۆژی رابردوودا بانگەواز بوو بۆ پێكهێنانی ناوچەیەكی داماڵراو لەچەك و لەهەر جۆرە دیاردەیەكی سەربازی و چەكداری بەتایبەت لەناوچەكانی كوبانی و منبج، بەئامانجی پاراستنیان لەهێرش و پەلاماری گروپە چەكدارە دۆستەكانی توركیا. دیسان دەچێتە خانەی بیركردنەوە بەئاراستەی بەخشینی سیفەتی فەرمی و نێودەوڵەتی بەناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان، كە هەسەدە ئامادەیی لەمڕووەوە دەربڕیوە. 

تێڕوانینی ئەمەریكاو ئەوروپا بۆ پرسی كورد لەسوریاو هەرێمی رۆژئاوای كوردستان

هەرچەندە لەرابردووداو لەگەرمەی شەڕی دژی داعشدا ئەمەریكا خوازیاری هاتنەئارای سیستەمێكی فیدراڵی بوو لەسوریاو ناڕاستەوخۆش هەندێ ناوەندو توێژینەوەی سیاسی ئاماژەیان بەم پرسە دەدا، بەڵام بەهۆی گوشارەكانی توركیاوە، كە هاوپەیمانێكی بەهێزی ئەمەریكاو ناو پەیمانی ناتۆیەو لەلایەكیتریشەوە دژایەتی روسیا تاپێش رووخانی ئەسەدو ئێران و خودی رژێمی ئەسەد خۆشیەوە ئەگەری هاتنەدی نەبوو، ئەمەریكاش سەری لێنایەوە، بەڵام دوای روخانی رژێمی ئەسەدو ئەو واقیعە نوێیەی هاتۆتە ئاراوەو بەردەوامی هەڕەشەو گوشارەكانی توركیا لەسەر هێزە كوردییەكان و پەلاماردانی ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان لەڕێگەی پشتیوانی گروپە چەكدارەكانی سوریاو بەدیاریكراوی سوپای ئازادی سوریاو مەترسی لەسەر بەرژەوەندی ئەمەریكاو ترس لەسەرهەڵدانەوەی داعش، رەنگە جارێكیتر ئەو پرس و بابەتە بێنێتە ئاراوە، بەو پێیەی دوای روخانی ئەسەد پرسی ئاساییشی ئیسرائیل و گرەنتی پارێزگاری لێكردنی بەتایبەت دوای لاوازكردنی بەرەی بەرەنگاری و لێدان لەحزبوڵاو حەماس بابەتێكی جدی و گەرمە لای دەسەڵاتدارانی ئەمەریكاو رەنگە لای ترەمب و كۆمارییەكانیش، كەهێندەیان نەماوە دەست بەكاربن حساباتی گرنگی بۆ بكرێت. 

بەڵام لەهەموو حاڵەتێكداو لەئێستادا ئەمەریكا زیاتر كار بۆ ئەوە دەكات دۆخی سیاسی سوریا ئۆقرەیی و سەقامگیری زیاتر بەخۆوە ببینێت، هەروەها بۆشایی دەسەڵات و سیستەمی سیاسی و حكومڕانی پڕ بكرێتەوەو حكەمەتێك پێكبهێنرێت، كە رەنگدانەوەی بەشداری سەرجەم پێكهاتە ئیتنی و نەتەوەییەكان بێت. سەرباری ئەوەش خوازیاری دانانی دەستوورێكن، كە مافی مرۆڤ و مافی ژنان و مافی هەموو پێكهاتە ئیتنی و نەتەوەیی و ئایینی و تایفییەكان تێدا پارێزراو بێت. بۆئەمەش ئەمەریكاو ئەوروپا چاوەڕێی كردار لە ئەحمەد شەرع و دەستەی رزگاركردنی شام و دەسەڵاتدارانی نوێی سوریا دەكەن، تاچەند ئەو قسەو لێدوانانەی دەیانكەن لەسەر زەوی واقیع ببێتە كردار. ئەوەندەش تێبینی دەكرێت ئەمەریكاو ئەوروپا بەپێی لێدوانی بەرپرسانی پایەبەرزی سیاسییان هیچ ئاماژەیەكیان بەپشتیوانی كورد بۆ پێكهێنانی قەوارەو ناوچەیەك بەناوی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان نەداوەو زیاتر گوتاری ئەمەریكاو ئەوروپا بەئاراستەی سازان و پێكەوە گونجانی سەرجەم پێكهاتەكانی سوریا بەكوردیشەوە. بۆیە ئەگەر لەرابردووداو لەگەرمەی شەڕی دژی داعشدا بەهۆی رۆڵ و پێگەی گرنگی كوردەوە بەرپرسانی ئەمەریكاو ئەوروپا بەئاراستەی بیركردنەوە لەبەرجەستەكردنی سیستەمی فیدراڵی و هەرێمی رۆژئاوای كوردستان بیریان كردبێتەوە، ئەوا لەئێستادا پێناچێت ئەم پرس و بابەتە لەبیركردنەوەی ئەواندا بەجدی بوونی هەبێت. هەربۆیە تێبینی ئەوە دەكەین، كە بەشی هەرە زۆری لێدوان و وتەكانی مەزڵوم عەبدی و كوردو هەسەدە زیاتر بەئاراستەی گونجانن لەگەڵ دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشق لەچوارچێوەی سوریایەكی یەكگرتوودا، كە مافی هەموو پێكهاتەكان  بەكوردیشەوە تیایدا پارێزراو بێت.

گوشارەكانی توركیا بۆ كاڵكردنەوەی خەونی كورد

سەرباری ئەو هۆكارو بارودۆخانەی لەپێشەوە ئاماژەمان پێدان ئەوەی زیاتر ئەگەری دروستبوونی هەرێمێك بەناوی رۆژئاوای كوردستان دەكاتە ئەگەرێكی دوور لەم قۆناغەدا ئەو گوشارە زۆرو گەورانەی توركیایە، بەجۆرێ پێش كەوتنی رژێمی ئەسەدو لەگەرمەی شەڕی دژی داعشدا بەئاشكرا دوژمنایەتی خۆی بۆ پرسێكی لەمشێوەیە دەربڕیوە، ئێستاشی لەگەڵدا بێت، كە رژێمی ئەسەد روخاوەو بەهەموو پێوەرێك رژێمی نوێی سوریا دۆستی نزیكی توركیا دەبێت، چونكە یەكێك لەیاریكەرە سەرەكییەكان لەگۆڕەپانی سوریا لەئێستادا توركیایە، بۆیە لەدۆخێكی وادا مەحاڵە توركیا رێگە بەكارێكی وا بدات. هەربۆیە لەئێستاشدا زمانی گوتاری توركیا نەك بۆ بابەتی دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان زۆر توندە، بەڵكو وەك بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتە بەسەرۆك كۆمارەوە تا وەزیری دەرەوە دژی بوونی سیاسی و چەكداری كوردن لەداهاتووی سوریاو ئەمەشیان بەراشكاوی بەئەمەریكا وتووە. سەرباری ئەوەش توركیا لەم ئاستەدا ناوەستێت، كە دژی بوونی سیاسی و چەكداری كوردە، كە ئەوان هەسەدە بەدرێژكراوەی پەكەكەی دەبینن، بەڵكو توركیا ئامادە نییە لەداهاتووی سوریا كورد هیچ رۆڵ و پێگەیەكی هەبێت، لەلایەكیتریشەوە پرسی كورد هیچ دەسكەوت و بەرەو پێشچوونێكی سیاسی هەبێت. ئەمەش ئاماژەی ئەوەیە، كە دیسان ئەگەری دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان ئەگەرێكی لاواز بێت.

هەڵوێستی ئەحمەد شەرع و دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشق و وڵاتانی عەرەبی

لەسەردەمی دەستپێكردنی شۆڕشی گەلانی سوریا بەرابەرایەتی بەرەی ئۆپۆزیسیۆن بەباڵی سیاسی و چەكدارییەوە تا ئێستای دوای روخانی رژێمی ئەسەدو بەدیاریكراویش دەسەڵاتدارانی ئێستای دیمەشق لەگەڵ یەكپارچەیی خاكی سوریادان و لەنوێترین چاوپێكەوتنی ئەحمەد شەرعیشدا بۆ كەناڵی ئەلحەدەس دژی هەرجۆرە دابەشكارییەكی خاكی سوریایە بەفیدراڵیزمیشەوە. ئەوان تەنها لەچوارچێوەی سوریای یەكگرتوودا ئامادەن قسە لەسەر مافی كورد بكەن، ئەویش وەك پێكهاتەو هاوڵاتییەكی سوری نەك هاوڵاتییەكی كوردی بەخەسڵەتە نەتەوەییەكەی. پێشبینی دەكرێت ئاراستەی مامەڵەو تۆنی دەنگی گوتاری شەرع و دەسەڵاتدارانی نوێی دیمەشقیش لەژیر كاریگەری و گوشاری توركیادا زبرو توند بێت، ئەگەر هاتوو لەگەڵ هەسەدەدا نەگەنە چوارچێوەیەكی تێگەیشتنی سیاسی. ئەوەشی زۆر گرنگە لەم پرسەدا ئەوەیە، كە دیمەشق تایبەتمەندی ناوەندی بڕیاری سیاسی خۆی پاراستووەو جیهان لەرووە سیاسی و شەرعییەكەیەوە تەنها مامەڵە لەگەڵ دیمەشقدا دەكات و سەردانی بەردەوامی شاندە دیپلۆماسییەكانی وڵاتان و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان بەڵكەی روونن لەمبارەوە، سەرەڕای ئەوەی هێشتا دەستەی رزگاركردنی شام و خودی شەرعیش لەلیستی سزاكانی ئەمەریكا نەهێنراونەتە دەرەوە. 

لەولاشەوە ئەوەی پەیوەندی بەهەڵوێستی وڵاتانی عەرەبییەوە هەیە، كە سوریا لەچوارچێوەی یەكێتی سیاسی و جوگرافی جیهانی عەرەبی خۆیاندا هەژمار دەكەن، دیسان دژی هەرجۆرە پارچە پارچەبوون و دابەشكارییەكی خاكی سوریان و  ئەوانیش پێداگری لەسەر یەكێتی و یەكپارچەیی خاكی ئەو وڵاتە دەكەن. بۆیە ئەمەش هێندەی تر خەونی كورد بۆ دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان كاڵتر دەكاتەوە.

ئایا لەناو ئەم هەموو هەڕەشانەدا ئەگەری ئاییندەیی دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان هەیە؟

لەراستیدا وەڵامدانەوەی پرسیارێكی لەمشێوەیە بەپشتبەستن بەو شیكردنەوەو لێكدانەوانەی لەپێشەوە خستمانەڕوو، هەر لەنادیاری هەڵوێستی ئەمەریكاو ئەوروپا، دژایەتی دەسەڵاتی نوێی دیمەشق بۆ دابەشكاری و پێداگری لەسەر یەكپارچەیی خاكی سوریا، گوشارو هەڕەشە بەردەوامەكانی توركیا، پێداگری كوردو هەسەدە لەسەر مۆدێلی خۆسەری دیموكراتی و ئامادەیی چوونەوە ژێر دەسەڵاتی دیمەشق بەمەرج... تۆزێك قورسە، چونكە كورد ناتوانێت كارێك بكات، كە لەدەرەوەی حوكمەكانی ئەو واقیعانە بێت، كە روونمان كردۆتەوە، بەڵام لەهەمانكاتدا ئەگەرە ئاییندەییەكانی دروستبوونی هەرێمی رۆژئاوای كوردستان دەكەوێتە سەر ئاست و كاریگەری ئەو روداوو پێشهاتە سیاسییانەی، كە لەداهاتووی سوریادا دێنە ئاراوە، لەنموونەی هەڵایسانی شەڕی ناوخۆو بەردەوامی ناسەقامگیری ناوخۆیی، هەروەها بەرژوەندی و ئاساییشی ئیسرائیل، كە پەیوەست و گرێبدرێت بەپرسی مافەكانی كوردەوە لەئاییندەی سوریادا، هەروەها گۆڕانی سیاسەت و ستراتیژی نوێی ئەمەریكاو ئیدارەی داهاتووی ترەمپ. سەرباری ئەمانەش، وتەكانی مەزڵوم عەبدی كۆمەڵێك كۆدی تێدایە لەگەڵ ئەوەی ئامادەییان دەربڕیوە بچنە ژێر دەسەڵاتی حكومەتی نوێی سوریا، بەڵام ئەوەیان بەستۆتەوە بەمەرجی ئەوەی لەلایەك مافەكانی كورد گرەنتی بكرێت لەڕووی دەستوورییەوە لەداهاتووی سوریادا، هەروەها كورد بەشداری كاراو كرداری بێت لەبەرێوەبردنی سوریای نوێدا، لەلایەكیتریشەوە جۆری ئەو سیستەمە سیاسی و حكومڕانییەی سوریا لەئاییندەدا دادەمەزرێ ناناوەندی بێت واتە ناوەندی نەبێت و تایبەتمەندییە ئیتنی و نەتەوەییەكانی كورد وەك پێكهاتەیەكی رەسەنی سوریا نەخوێنێتەوە. هاوكات داهاتی سوریا یەكسان و دادپەروەرانە بەسەر هەموواندا دابەش بكرێت و ناوچە كوردییەكان، كە لەسەردەمی رژێمی ئەسەددا پەراوێزخراون بایەخیان پێبدرێت و فەرامۆش نەكرێن. ناوچەكانی خۆسەرو رۆژئاوای كوردستان بەكرداری بەشداربن لەبونیاتنانی ئاییندەی سوریاو نوێنەرەكانی رۆڵ و دەنگی بیستراویان هەبێت. 

ئەمە جگە لەوەی مەترسی چەكداری داعش لەسوریاو هەندێ لەناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان هێشتا ماوە وەك ئەمەریكاش ئاماژەی پێداوە، سەرباری بوونی كەمپی (هۆڵ)، كە بەهەزاران خێزان و مناڵ و كەسوكاری چەكدارانی داعشی تیایە. پێداگیری ئەمەریكا بۆ پشتیوانیكردن لەهاوبەشە گرنگەكەیان كە كوردو هێزەكانی سوریای دیموكراتە. هەروەها وەك (جەیك سۆلیڤان)ی راوێژكاری ئاساییشی ئەمەریكا ئاماژەی پێدا بەردەوامی بەرگریكردنی هاوپەیمانە كوردەكان و هەسەدەی گرێدا بەوەی بتوانن دۆسیەی داعش لەسوریا لەداهاتوودا بەتەواوەتی لەژێر كۆنترۆڵی خۆیاندا بێت نەك دەسەڵاتی نوێی سوریاو نەك توركیاش، كە دەمیكە داوا دەكات و ئامادەیی ئەوەی دەربڕیوە، كە شەڕی داعش بخەنە ئەستۆی خۆیان.

لەكۆتاییشدا پرسیاری سەرەكی ئەوەیە ئایا ئەوەی ئەحمەد شەرع دەیڵێت لەبارەی سوریای نوێ و حكومەت و پاراستن و گرەنتی مافی سەرجەم پێكهاتەكان و دەوڵەتی یاساو دانانی دەستوورەوە  لەو وڵاتە وەك خۆی دێتەدی؟ ئایا وڵاتان لێدەگەڕێن سوریا بەم فۆرم و تایپە دروستببێتەوە یاخود ئەجێندای خۆیان جێبەجێدەكەن و رەوشی ئابووری و كۆمەڵایەتی و ئۆقرەیی و سەقامگیری سیاسی سوریا زیاتر ناجێگیر دەكەن و دەیخەنە بەر مەترسییەوە؟