Nuce Logo

ئەو لێدوانە تازەى ئەردۆغان لە ميانەى كردنەوەى ژمارەيەك پرۆژەى گەشەپێدان بوو، لە شارى دياربەكرى باشوورى رۆژهەڵاتى توركيا، كە زۆرينەى دانيشتوانەكانى كوردن.

ئەردۆغان لە دیاربەکر گوتى، "پارتى دادوگەشەپێدان پێشنيازى پرۆسەى ئاشتى لەگەڵ پەكەكە كرد، بۆ رێگرى لەو زيانانەى كە داگيركارى جيهانى سەدە و نيوێكە لە توركياى دەدات، كۆتايى پێهێنانى پڕۆژەى ئاشتيش لەلايەن ئێمەوە نەبوو، ئەوە پارتى كرێكاران بوو كۆتايى بە پرۆسەى ئاشتى هێنا".

لە بەشێكى ترى قسەكانى ئەردۆغان هێرشى كردە سەر هەدەپە و پەكەكە و پارتەكانى تر، بە بەكارهێنانى كورد تۆمەتبارى كردن، ئەوەشى بۆ ئەو ناوچەيە بەكارەسات وەسف كرد.

ئەو لێدوانانەى ئەردۆغان لەكاتێكدايە، گرژى و ناکۆکی هەیە لە نێوان خۆیى و جەهەپەى هاوپەيمانى، هۆكارى ناكۆكيیەکەش لەسەر هەڵوێستوەرگرتنە دژ بە سلێمان سۆيلۆى وەزيرى ناوخۆى توركيا، كە رووبەڕووى تۆمەتى بازرگانيكردن بە مادەى هۆشبەر و رادەستنەكردنى تۆمەتباران بە دادگا بۆتەوە، بەتايبەت کە بەشێک لە سەرمايەدارانەى تورکیا باس لەوە دەکرێ پەيوەندى ژێربەژێریان لەگەڵ وەزیرى ناوخۆ هەيە.

داود ئۆغلۆ بۆ ئەردۆغان: ئەگەر لاپەڕەى توندوتيژيەكان هەڵدرێنەوە، رووت نيیە بەرانبەر خەڵك بووەستى.

ئەحمەد داود ئۆغلۆ لە (٢٠١٩)هەڕەشەى لە ئەردۆغان كرد بەوەى (لاپەڕەى توندوتيژى) دەكاتەوە، وەک ئاماژەیەک بە تێوەگلانى ئەردۆغان لە توندوتيژییەکان تورکیا، ئەمەیش تەنيا لە پێناو پێكهێنانى حكومەت بە تەنيا لەمانگى تشرينى دووەمى (٢٠١٥)دا، چونکە لە هەڵبژاردنەكانى مانگى حوزەيرانى ئەو ساڵە، رێژەيەكى زۆرى دەنگەكانى لەدەست دابوو.

دواى ئەوەى ئەردۆغان، ئەحمەد داود ئۆغلۆى بە (ناپاكى) و كاركردن لەگەڵ هێزە رۆژئاواييەكان تۆمەتباركرد بۆلادانى خۆى، ئۆغلۆ لە لێدوانێكى رۆژنامەوانى رووى لە ئەردۆغانى هاوڕێى پێشووى كرد و گوتى، "ئەگەر لاپەڕەى توندوتيژييەكان هەڵبدرێنەوە، خاوەنەكانيان ناتوانن سەيرى رووى خەڵك بكەن"

بەشێك لە كتێبى(چيرۆكى توركيا لە نێوان ئەردۆغانى يەكەم و دووەم) دەگوازينەوە، كە نووسەرەكەى باسى مەترسيدارترين قۆناغى سياسى لە مێژووى توركيا دەكات، وەك داود ئۆغلۆ دەڵێت، "پارتى دادوگەشەپێدان لەدواى گەيشتنى بەفەرمانڕەواى توركيا، بۆ يەكەمجار لە هەڵبژاردنى حەوتى حوزەيرانى (٢٠١٥) ٤٠% دەنگى دەنگدەرانى لەدەستدا، نەيتوانى بەتەنيا حكومەت پێكبهێنێت".

ئەوەش مەترسيیەكى گەورەى لەسەر ئايندەى دەسەڵاتى ئەردۆغان و  ئەو سيستەمەى هەنگاوى بۆ دەنا دروستكرد، تەنانەت ئەگەر پارتەكەى هاوبەشى بەهێزبوايە لەهەر حكومەتێكى ئيتيلافيش، ئەردۆغان بۆ حزبەكەى پێويستى بە حكومەتێكى تەنيا و بەهێز هەبوو، بۆ ئەوەى خۆى پێ دەربازبكات لە ئەگەرى رووبەرووبوونەوەى تۆمەتى گەندەڵى و توندتيژى لەلايەك، لە لايەكى تريشەوە بتوانێت سيستەمى پەرلەمانى بگۆرێت بۆ سيستەمى سەرۆكايەتى.

ئەردۆغان: داود ئۆغلۆ بەهاوكارى رۆژئاوا دەيويست لە دەسەڵات دوورم بخاتەوە.

سەڵاحەدين دەميرتاشى سەرۆكى پارتى گەلانى ديموكراتى كوردى هۆكارى بەدەستهێنانى ئەو ئەنجامە كارەساتبارە دادەنرێت بۆ ئەردۆغان، كە رووبەڕووى ئەردۆغان بۆوە و پێشتریش دەمیرتاش گووتبووى "رێگەت پێنادەين سيستەمى پەرلەمانى بكەيت بە سيستەمى سەرۆكايەتى". پارتەكەى دەميرتاش لە هەڵبژاردنەكان (٨٠) كورسى بەدەستهێنا، بەوەش وەك پارتێكى سەربەخۆ سەركەوتنێكى گەورەى تۆماركرد، ئەو سەركەوتنەش دواى ئەوە بوو، بەربژێرە كوردەكان وەك سەربەخۆ چوونە هەڵبژاردنەكان، ئەوكارەى دەميرتاش واى لە ئەردۆغان كرد تۆڵەى لێبكاتەوە، بە پاساوى هاوكاريكردنى پەكەكە دەستگيرى بكات، ئەوەش لە كاتێكدا بوو خودى ئەردۆغان خاوەنى پرۆسەى ئاشتى بوو لەگەڵ كورد.

كاتێك ئەردۆغان پاڵپشتى كوردى لەدەست دا، ئەو هۆكارە بەدەستەوە نەما تا بەردەوام بێت لە دانووستاندنەکان لەگەڵ پەكەكە، کە لە (١٧)ى تەمووزى (٢٠١٥) ئەردۆغان واى نيشاندا ئاگادارى دانووستانەكانى (دۆلمەباخچە) نييە، كە حكومەتەكەى داود ئۆغلۆ لەگەڵ نوێنەرانى كورد ئەنجامى دەدا بۆ پێدانى مۆركێكى فەرمى بەو دانووستاندنانە، هەروەها ئەردۆغان جەختى لەسەر ئەوە كردەوە، "رەزامەندى لەسەر ئەو دانووستاندن نييە". ئەگەچى بەدرێژايى ساڵانى پێشووش رايگەیاندبوو، پاڵپشتى دانووستاندنەکان دەکات، بەڵام ئەردۆغان پێويستى بە پاساوە بوو بۆ كۆتايى هێنان بەو دانووستاندنەکان.

بەكارهێنانى توندوتيژى بۆ پێكهێنانى حكومەت بە تەنيا

لە (٢٢)ى تەمووزى (٢٠١٥) هێرشێكى تيرۆرستى داعش، (٣٢)گەنجى لايەنگرى پرسى كوردى لە ناوەندێكى رۆشنبيرى لە شارى سروچ كردە ئامانج، هەروەها هێزە ئەمنييەكانى توركيا تەرمى دوو پۆليسيان لە شارى (جەيلان پنار) دۆزييەوە، ئەو هێرشە درايە پاڵ پەكەكە، بەپاساوى تۆڵەكردنەوەى كوژرانى ئەو (٣٢) كوردەى رۆژى پێشتر، بەڵام دەمهات عەگيد وتەبێژى (كەجەكە) ئەو تۆمەتانەى رەتكردەوە، هەروەها ئومێد فوڕات نووسەرى كورد، رايگەياند، "چۆنيەتى كوشتنى ئەو دوو پۆليسە دوورە لە شێوازى باوى پەكەكە" جەختى لەسەر ئەوە كردەوە، "ئەو لايەنەى فەرمانى بەجێبەجێكردنى ئەو هێرشەى كردووە، واى لەهەندێ گروپى نزيك لە پەكەكە كرد ئەو هێرشە بخەنە ئەستۆى خۆيان". 

دواى دوو هەفتە لەو دوو هێرشەى يەكيان درايە پاڵ داعش و ئەوەى تر درايە پاڵ پەكەكە، لە (٢٨)ى تەمووزى (٢٠١٥) ئەردۆغان بە فەرمى كۆتاييهاتنى پرۆسەى ئاشتى كوردى راگەياند، بەوەش ئەردۆغان سەركەوتوو بوو لە دۆزينەوەى پاساو بۆ ئەوەىدەست بكاتەوە بەجەنگێکى خوێناوى.

دواى ئەوەى دەميرتاش بە ئەردۆغانى گوت، "رێگەت نادەين سيستەمى پەرلەمانى بكەيتە سەرۆكايەتى"، بەربەستى بۆ ئەردۆغان دروستكرد، حكومەت بە تەنيا پێكبهێنێت. ياڵچين ئاكدۆغانى راوێژكارى باڵاى ئەردۆغان بە سەڵاحەدين دەميرتاشى گوت،"ئێوە بە ئێمەتان دەگوت رێگەتان پێنادەين سيستەمى سەرۆكايەتى بچەسپێنن، ئەوەى دوێنێ روويدا، جياوازە لەوەى ئەمڕۆ روودەدات، لە دواى ئەمڕۆوە هەدەپە تەنيا دەتوانێت فيلمى سينەماى بەناونيشانى پرۆسەى ئاشتى كوردى بەرهەم بهێنێت".

كاتێك ئەردۆغان پاڵپشتى كوردى لەدەستدا، پێويستى بە شەپۆلێكى نەتەوەيى بوو، بۆ ئەوەى بە دەنگى توركە نەتەوەييەكان قەرەبووى كەمبوونەوەى دەنگەكانى بكاتەوە، دواى ئەوەى ئەردۆغان كۆتايى بە دانووستانەكانى پرۆسەى ئاشتى كوردى هێنا، بڕيارى دەستپێكردنەوەى ئۆپراسيۆنەكانى دژ بە پەكەكەى دا، بەڵام جياوازى ئەو ئۆپراسيۆنە ئەمنيە تەنيا لە ناوچە شاخاوييەكان نەبوو، بەڵكو ئەردۆغان فراوانترى كرد، بۆ ئەوەى ئەو شارانەش بگرێتەوە، كە دانيشتوانەكەى كوردن.

لە دواى دەستپێكردنەوەى شەڕى دوولايەنە جارێكى تر هەموو توركيا بۆوە گۆڕەپانى جەنگ، بەهۆى ئەو هێرشانەى دەدرانە پاڵ پەكەكە، كە نزيكەى هەزار كەس لە هێزە ئەمەنيەكان و (١٠) هەزار كەسيش لە پەكەكە و سەدان هاووڵاتى مەدەنى كوژران.

دەستپێكردنەوەى ئۆپراسيۆنە ئەمنييەكان و گۆڕينى رۆژهەڵاتى توركيا بۆ بەرەى جەنگ، وەك سزاندانێكى گشتى كورد بوو، بەهۆى ئەوەى لە هەڵبژاردنى حەوتى حوزەيران دەنگيان بە ئاكپارتى نەدا، ئەوەش بووە هۆى قووڵكردنەوەى سۆزى كورد، هەروەها ئەو ئۆپراسيۆنانە بووە هۆى ئەوەى جەهەپە پاڵپشتى ئاكپارتى بكات.

لە (١٠) تشرينى يەكەمى (٢٠١٥) گەورەترين كردەى تيرۆرستى ئەنجامدرا، كە لە مێژووى توركيا بوونى نەبوو، کە دواتر درايە پاڵ داعش، بەو ئامانجەى هەزاران كەس بەشدارى بكەن لەخۆپيشدان بە ناونيشانى (كاركردن و ئاشتى و ديموكراسى) كە بووە هۆى كوژرانى (١١٠) كەس و برينداربوونى سەدان كەسى تر، کە زۆرينەيان كورد بوو، لێكۆڵينەوەكان دەريانخست، جێبەجێكارى ئەو كردەيە كەسێك بووە بەناوى يونس ئيمڕە ئالگۆز، براى شێخ عەبدورەحمان ئالگۆز، كە ئەنجامدەرى هێرشەكەى سروچى بوو، كە سێ مانگ پێشتر بووە هۆى كوژرانى (٣٢) گەنجى كوردى، بەڵام سەلاحەدين دەميرتاش دەوڵەتى تۆمەتباركرد، بەوە خۆى لەپشت ئەو هێرشەوەيە.

دواتر لە (٢٠١٨) ناوەندى هەواڵگرى سەر بەيەكێتى ئەوروپا، لە بەڵگەنامەيەكى نهێن، كە ماڵپەڕى (ئەحوالى توركى) ئاشكراى كرد، ئەو هێرشە تيرۆرستيیەى لە (٢٠١٥) لە ئەنقەرە ئەنجامدرا، کە بووە هۆى كوژرانى زياتر لە (١٠٠) كەس، داواكارى تايبەتى حكومەتى ئاكپارتى بوو لە داعش.

ئەوەى مايەى سەرسوڕمانە ئەحمەد داود ئۆغلۆى سەرۆك وەزيرانى ئەوكاتى توركيا دواى چەند رۆژێك رايگەياند، "راپرسييەكمان دواى ئەو كردە تيرۆرستيەى ئەنقەرە كردووە، بۆ زانينى رايگشتى، بۆمان دەركەوتووە، رێژەيەكى بەرچاوى پاڵپشتى حزبمان  زيادى كردووە"، ئەو لێدوانانە بووە پاڵنەر كە ئۆپۆزسيۆن داواى روونكردنەوەى پەرلەمانى بكات، بۆ ئاشكراكردنى دەلالەتى لێدوانەكانى داود ئۆغلۆ.

ئەردۆغان بە دەنگى نەتەوەييەكان حكومەت بە تەنيا دروست دەكات

يارى توندوتيژى نێوان داعش و پەكەكە داخوازييەكانى هەندێ لایەنى لە تورکیا بەديهێنا، لەوانە نەتەوەييەكان داوايان لە ئاكپارتى كرد هەڵبژاردنى پەرلەمانى لە مانگى تشرينى دووەمى (٢٠١٥) دووبارە بكرێتەوە، دواى ئەوەى هەڵبژاردن كرايەوە بەهۆى دەنگى توركە نەتەوەييەكان ئەردۆغان حكومەتى بەتەنيا پێكهێنا، هەروەها راپرسى جەماوەرى بۆ سيستەمى سەرۆكايەتى كرد، ئەوەش بە هاوپەيمانى لەگەڵ جەهەپە، پاشان ئۆپراسيۆنى قەڵغانى فوڕاتى لەخاكى سووريا دەستپێكرد، بۆ وروژاندى شەپۆلێكى نوێى نەتەوەيى لەناوەوە، پاشان رەزامەندى جەماوەرى لەسەر هەمواركردنەوەى دەستوور لە (٢٠١٧) بەدەستهێنا، دواتر ئۆپراسيۆنى (چڵەزەيتون)ى لە باكوورى سووريا دژى پەيەدەى سوورى دەستپێكرد. لە (٢٤)ى نيسانى (٢٠١٨) هەڵبژاردنى پێشوەختەى ئەنجامدا، لە (٢٤)ى حوزەيرانى (٢٠١٨) توانى بەهاوپەيمانى لەگەڵ نەتەوەييەكان ببێتە سەرۆكى توركيا، لە سايەى سيستەمى سەرۆكايەتى، كە دەسەڵاتەكانى سەرۆكى فراوانتر كرد، بۆ ئەوەى ئايندەى خۆى و هاوپەيمانەكانى لەسايەى ئەو دەسەڵاتە نيمچە ڕەهايە دەستەبەر بكات.