مادرین ره‌حیمنه‌ژاد: ئێران به‌هۆى میلیشیاكانییه‌وه له عێراق ده‌توانێ گێچه‌ڵ به حزبه‌كانى رۆژهه‌ڵات بكات
سیهام میران – تایبەت بە نوچەنێت
عه‌لى شه‌مخانى سه‌رۆكى ئه‌نجوومه‌نى باڵاى ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یى ئێران داواى كردووه هێزه‌كانى رۆژهه‌ڵاتى كوردستان "كه ئه‌و ناوى تر ناویان ده‌بات" له هه‌رێمى كوردستان ده‌ر بكرێن. ئێمه ده‌زانین پێشتر ئێران له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ى ئه‌وان نه‌بووه، به‌ڵام ئایا ئه‌مجاره جیاوازى نابێت له‌گه‌ڵ پێشتر به‌هۆى ئه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵاتى سیاسى له عێراق گۆڕاوه؟
لە سەردەمی سەدام حوسێندا بەهۆی ئەوەی کە پەیوەندی عێراق و ئێران پەیوەندیێکی ئاڵۆز و تەجرووبەی شەڕێکی هەشت ساڵە لەنێوانیاندا هەبوو، ئاستی هاوکارییەکان بەڕادەیەک بەرز نەبوو کە کۆماری ئیسلامی بتوانێت هیوای هەبێ داوا لە حکومەتی عێراق بکات کە هێزە دژبەرەکانی وەدەر نێت، بەڵام دوای رووخانی سەدام حوسێن و سەرکەوتنی هێزە هاوپەیمانەکانی کۆماری ئیسلامی لە عێراق، گوشاری کۆماری ئیسلامی بۆ سەر حکومەتی عێراق بۆ دەرکردنی هێزە ئۆپۆزسیۆنەکان، زیادی کرد و ئەوە بوو لە ساڵی (ئەگەر هەڵە نەبم) ساڵی 2013 موجاهیدین خه‌ڵق درانە بەر هێرش و ناچار بوون عێراق بەجێ بێڵن.
ئەم داواکارییەی ئێستای عەلی شەمخانی بۆ دەرکردنی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە عێراقیش شتێکی تازە نییە. بەڵام هەبوونی ئەمریکا لە عێراق باڵانسی هێزی راگرتبوو و کۆماری ئیسلامی نەیدەتوانی بە کەیفی خۆی سیاسەتەکانی جێبەجێ بکات. ئێستا کە ئەمریکا لە عێراق رۆڵی گۆڕیوە و کۆماری ئیسلامی هەست دەکات براوەی گۆڕەپانی سیاسی عێراقە، ئەو داواکارییەی لە وەزیری دەرەوەی عێراق کردووە.
دەبێت حکومەتی هەرێم زۆر ژیرانە هەم رووخساری ئێرانی فەرهەنگی و هەم رووخساری ئێرانی شیعی بخوێنێتەوە
به‌هۆى بوونى ده‌سه‌ڵاتێكى فراوانى میلیشیاكانى سه‌ربه ئێران، ئایا ئه‌مه نیگه‌رانى دروست ناكات، له‌وه‌ى ئێران هه‌ر بڕیارێك له‌ناو خاكى عێراق بۆ بچێته سه‌ر؟
دەبێ لە چەند دەلاقەوە سەیری ئێستای عێراق بکەین. لە لایەکەوە هەروەک پێشتر ئاماژەم پێدا حکومەتی عێراق لە رێگای ملیشیاکان و هێزە هاوپەیمانەکانی ئێرانەوە لەژێر کۆنترۆڵی کۆماری ئیسلامیدایە و کاریگەری بەرچاوی لە داڕشتنی سیاسەتی عێراقدا هەیە لە لایەکیتریشەوە ئەم کاریگەرییە وردە وردە خەریکە کاڵ دەبێتەوە. هەم وڵاتە عەرەبییەکان خەریکن ده‌گەڕێنەوە ناو گۆڕەپانی سیاسی عێراق و هەم خەڵکێکی تووڕە و برسی و بێکار کە دژ بە رۆڵی نێگەتیڤ و کاوڵکارانەی ئێرانن، روو له زیاد بوونن. هەروەها مەرجەعی باڵای شیعە لە عێراقیش نایەوێت ببێتە ئامرازی دەستی کۆماری ئیسلامی و ناوەندی شیعەگەری پێشکەشی ئایەتۆڵاکانی تاران و قوم بکات. حكومه‌تى کازمیش هەوڵی داوە تاڕادەیەک زۆرتر لە سیاسیەکانی پێش خۆی عێراقییانە سیاسەت بکات. لەگەڵ هه‌موو ئەمانەشدا کاریگەری کۆماری ئیسلامی هێشتا ئەوەندە هەیە کە بتوانێت گێچەڵ بۆ حیزبەکانی رۆژهەڵات دروست بکات.
ئه‌ى بۆچى تا ئێستا ئێران نه‌یتوانیوه هێزه‌كانى رۆژهه‌ڵاتى كوردستان له هه‌رێم ده‌ربكات؟
ئەگەر تا ئێستا کۆماری ئیسلامی نەیتوانیوە حیزبەکانی رۆژهەڵات دەربکات، ئەوە نەک لەبەر خاتری حکومەتی ناوەندی عێراق و دڵسوزی ملیشیاکانە، بەڵکوو تا هەنووکەش حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادە نەبووە گوێڕایەڵی کۆماری ئیسلامی بێت لە دەرکردنی حیزبەکاندا. ئەویش لەبەر هەستی هاوبەشی نەتەوەیی و کاریگەرییە خراپەکانی لەئەگەری گوێڕایەڵ بوون بەو داواکارییە.
تا هەنووکەش حکومەتی هەرێمی کوردستان ئامادە نەبووە گوێڕایەڵی کۆماری ئیسلامی بێت
حکومەتی هەرێم کیانێکی نیمچە سەربەخۆ و دانپێدانراوە لە یاسای عێراقدا. کۆماری ئیسلامی تەنیا پلانی بۆ حیزبەکانی رۆژهەڵات نییە بەڵکوو پلانی بۆ تەواوی نەتەوەی کورد و خاکی کوردستان هەیە بەڵام چونکه ناتوانێت بەیەکڕا پلانەکە جێبەجێ بکات قۆناغ بە قۆناغ بەرەو پێش دەچێت. قوڵایی ستراتیژی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕۆژهەڵاتی کوردستان و رۆژئاوا و باکوورن بە تایبەت رۆژهەڵات گرنگترین بەشی کوردستانە بۆ پاڵپشتی باشوور و یارمەتیدانی بۆ دەوامهێنان لەناو گۆڕەپانی سێ هێزی فاشیستی تورکی و ئێرانی و عەرەبی. ئەگەر باشووری کوردستان ئەو هەڵە بکات، بەدڵنیاییەوە قووڵایی ستراتیژی خۆی لە رۆژهەڵات لەدەست ئەدات و ئەمەیش ئەو شتەیە کە کۆماری ئیسلامی دەیەوێت.
له‌ڕووى یاساییه‌وه چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ بابه‌ته‌كه ده‌كرێت؟
لەباره‌ی یاسای نێودەوڵەتیشەوە هیچ وڵاتێک ناتوانێت پەنابەرانی سیاسی بخاتە مه‌ترسیەوە یا مامەڵەیان پێوە بکات. هەم دەوڵەتى عێراق و هەم حکومەتی هەرێمیش ئەگەر رێز بۆ یاسا نێودەوڵەتییەکان دابنێن، دەبێت ئاگادار بن و لەژێر زەختی حکومەتێکی نابەرپرسدا کە پێنج وڵاتی وێران کردووە و کردوونی بە سووتەمەنی ئامانجەکانی خۆی، هەڵەیەکی کوشندەی لەو چەشنه نەکەن. پارتەکانی رۆژهەڵات لەبەر خاتری رێز بۆ هەرێمی کوردستان و لەبەرچاو گرتنی بەرژەوەندی نەتەوەیی، 30 ساڵە شەڕی چەکدارییان وەلا ناوە و پێویستە حکومەتی هەرێمیش ئەو قوربانیدانەی پارتەکانی رۆژهەڵات لەبەر چاو بگرن.
رۆڵى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له دۆسیه‌یه چییه؟
پێویستە لێرە ئاماژە بە یەک خاڵ بکەم. بۆچی من رووی دەمم لە حکومەتی هەرێمە نەک حکومەتی عێراق؟ چونکە ئەم دەقەیەش حکومەتی هەرێم بووە کە لەبەر هەستی نەتەوەییش بوو بێت ئیزنی نەداوە پلانی لەو چەشنە جێبەجێ بکرێت. بەدڵنیاییەوە ئەگەر لە ناوچە عەرەبنشنەکاندا بووایە ، لە مێژ بوو حیزبەکانی رۆژهەڵات تووشی کێشە ببوون. هەربۆیە من رام وایە بێ ئیزنی حکومەتی هەرێم، حکومەتی عێراق ناتوانێت کاری لەو چەشنە بکات. حکومەتی هەرێم جیا لە هەستى بە بەرپرسیاریەتی نەتەوەیی دەبێت وریای ناوەڕۆک و فەلسەفە و سیستمی حۆکمڕانی کۆماری ئیسلامی بێت و بزانێت کە کۆماری ئیسلامی سیستمێکی کۆڵۆنیاڵستییە کە هاوکات لەگەڵ داگیرکردنی وڵاتەکاندا بۆئەوەی ئەو داگیرکارییە بباتە ناخی کۆمەڵگاوە و کۆمەڵگا خۆی داخوازی ئەو داگیرکرییە بن، رۆح و هەناو و کولتوور و زمان و ئایینی خەڵکیش دەگۆڕێت. کاتێک ڕۆحی کۆمەڵگایەکت داگیرکرد خۆیان وڵات و ئاو و خاکت پێشکەش دەکەن. حکومەتی هەرێم دەبێت زۆر ژیرانە هەم رووخساری ئێرانی فەرهەنگی و هەم رووخساری ئێرانی شیعی بخوێنێتەوە.
دەکرێت ئەو کارە لە نێو پەرلەمانی عێراق بریاری لەسەر بدرێت؟
ئه‌گه‌ر داواى ده‌ركردنى هێزه‌كانى رۆژهه‌ڵاتى كوردستان
بچێـته په‌رله‌مان به‌دڵنیاییه‌وه ده‌نگى زۆرینه ده‌هێنێ
ئەگەر ئەم بابەتە بچێتە ناو پەرلەمانی عێراقەوە، بەدڵنیاییەوە دەنگی زۆرینە بەدەست دەهێنێت. چونکه زۆرینە ملیشیا و هاوپەیمانەکانى ئێرانن. ئەو بابەتە دەبێت بۆ پاراستنی رێزی یاسا نێودەوڵەتییەکانیش بێت، نابێت کورد بهێڵێت بچێتە ناو پەرلەمانەوە و ئەگەریش هات وەها زەختێک کرا بۆ دەنگدان دەبێت نوێنەرانی کورد هۆڵی پەڕلەمان جێبهێڵن.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment