كورده‌كانى رۆژهه‌ڵات.. له‌ به‌رده‌م ترسى مه‌رگ و برسێتى وفه‌رامۆشكردن وەرگێڕان

نوچه‌نێت

رۆژنامەى (ئێندپێندنت)ی به‌ریتانی راپۆرتێكى سەبارەت بە دۆخى كوردەكانى ئێران لە هەرێمى كوردستان بڵاوكردۆتەوە، لەو راپۆرتە ئاماژە بەوە دەكات، زۆربەى ئەو كوردانەى ئێران، كە روویان لە هەرێمى كوردستان كردووە، لە دۆخێكى ناوخۆش دەژین، لە هەمان كاتیش هەڕەشەى تیرۆركردن و رەوانەكردنەوەیان بۆ ئێران لەسەرە.

رۆژنامەكە له‌و راپۆرته‌ی روونیكردۆتەوە دیمانەی لەگەڵ (20) كەس كردووه‌. ئه‌و كه‌سانه‌ی دیمانه‌ی له‌گه‌ڵ كردوون، بریتین له‌ كوردە پەنابەرەكانى ئێران و بەرپرسانى ئۆپۆزسیۆنى ئێرانى و چالاكوانانى مافى مرۆڤ، دوو پەرلەمانتارى كوردى هەرێمى كوردستان لە ئەنجومەنى نوێنەرانى بەغدا، دوو نوێنەرى ئاژانسى كۆمسیۆنى نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ پەنابەران.

كارەساتى بەهزاد

ئاكۆ ناوى خوازراوى پەنابەرێكى تەمەن (٢٥) ساڵەیه‌، كه‌ لە مانگى ئایارى ئەمساڵ شایەتحاڵى دیمەنى كۆتا رۆژه‌كانى ژیانى بەهزاد مەحمودى هاوڕێى بوو، كە بەهۆى باردۆخى ژیانى و پشتگوێخستنى لەلایەن بەشى كاروباروبارى پەنابەرانى نەتەوە یەكگرتووەكان، وەك ناڕەزایى بەرانبەر ئەو دۆخە ئاگرى لە جەستەى خۆى بەردا، له‌ نه‌خۆشخانه‌ گیانی له‌ ده‌ست دا.

رێزان شێخ دلێر:
كۆمه‌ڵێك یاسا بۆ په‌نابه‌ران به‌ په‌رله‌مانى عێراق دراون
به‌ڵام ناتوانرێت په‌سند بكرێت

 

بەهزاد یەكێك بوو لەو كوردانه‌ی ئێران داواى مافی پەنابەریى دەكرد. به‌ هۆی باردۆخی سه‌ختی ژیانی، لەبەردەم بارەگاى نەتەوە یەكگرتووەكان لە هەولێرى پایتەختى هەرێمى كوردستان ئاگرى لە جەستەى خۆى بەردا. ئاكۆ باس لەوە دەكات، بەهزاد لە رۆژەكانى كۆتایى ژیانى پێی گوتووە، "ئەو حەزى لەوە نەبوو بەو جۆرە كۆتایى بە ژیانى خۆى بهێنێت".

ئاكۆ لە درێژەى قسەكانى باس له‌وه‌ ده‌كات، "دوای ئه‌و رووداوه‌ بۆ ماوەى چوار رۆژ وەك ناڕەزاییەك دژى ئەو باردۆخە ناخۆشەى كوردەكانى ئێران لە هەرێمى كوردستان دەمى دووریوە، بە تایبەت ناتوانن كرێى خانوو بدەن".

ئاكۆ جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، خەونى ئێستاى ئەوەیە له‌ هەرێمى كوردستان ده‌رچێت، ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات، "بۆشم گرنگ نییە بۆ كوێ دەچم، تەنیا دەمەوێت لەو ژیانە پڕ مەترسییە دوور بكەمەوە".

رێگریكردن لە خۆتۆماركردن

ئازاد ناوى خوزراوى  گەنجێكى تەمەن (28) ساڵە، لە مانگى نیسانى ساڵى رابردوو دواى ئەوەى لە باشبوونى دۆخى ئێران نائومێد بوو، بە شێوەیەكى نایاسایى هاتە كوردستان، لەگەڵ برایەكەى لە گەڕه‌كێكى هەژارنشینى هەولێر نیشتەجێن دەڵێت، "هەموو خەڵكى ئێران برسین، نە كارێكیان هەیە، نە سامان".

ئازاد ئاماژە بەوەش دەكات،"ژیان لە ئاوارەیى زۆر قورسە، كاتێك كارێكت دەست دەكەوێت، ئەوە كارەكە كاتییە، رۆژانە زیاتر لە (12) كاتژمێر دەبێ كاربكەیت، كە رۆژانەكەت ئینجا (15 ــ 20) هەزار دینارى عێراقیە، ئەو بڕە پاره‌ش زۆر زیاتر نییە لەو بڕەى پاره‌ی كە لە ئێران دەستت دەكەوێت" بەڵام ئەو بە هیوایە ژیانێكى باشتر بۆ كچە پێنج ساڵانەكەى دابین بكات.

حوسێن كەریمى تەمەن (52) ساڵ، لەدواى هاتنە سەر دەسەڵاتى خومەینى لە (1979) ئێرانى جێهێشتووە، ئەو لەو كاتەوە لە عێراقە، دەڵێت، "تا ئێستا لە دۆخى نائاسایى دەژین، هەرێمى كوردستان وڵاتێكى سەربەخۆ نییە، تا رەگەزنامه‌م پێبدات" ئەوە جگە لەوەى خۆى و ئەوانەى تر ناچارن مۆڵەتى مانەوە نوێ بكەنەوە، ئه‌وه‌ش پرۆسەیەكى درێژخایەن و بیرۆكراتیە، كە هه‌ر شەش مانگ، یا ساڵێك ده‌بێ ئیقامه‌ نوێبكرێته‌وه‌.

هەروەها رێگەشیان نادەن لە هەرێمى كوردستان دەرچن، لە كاتى هاتووچۆى ناوخۆی له‌ نێوان شاره‌كان، لە بازگەكانى ناوخۆ بەربەستیان بۆ دروست دەكرد، هەروەها رێگەشیان پێ نادرێت، كۆمپانیا، یاخود ئوتومبێل، یاخود ژمارەى تەلەفۆن بە ناو خۆیان تۆمار بكەن.

كوشتن و تیرۆركردن

كێشەى پەنابەرانى كورد تەنیا ئەوانە نییە كە باسمان كرد، سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌و ناخۆشیانه‌ مەترسى كوشتن و تیرۆركردنیشیان لەسەرە. تەنیا لە ساڵى رابردوو ژمارەیەك چالاكوانى سیاسى لە دۆخى گوماناوى كوژراون و گیانیان لەدەست داوە.

لە چەند رۆژى رابردوو موسا باباخانى بەرپرسێكى باڵا بوو لە پارتێكى سیاسى كوردى ئۆپۆزسیۆنى ئێران، تەرمەكەى لە هوتێلێكى شاری هەولێر دۆزرایەوە. یەكێك لە هاوكارەكانى پێشووى موسا دەڵێت، "موسا كەسێكى زۆر چالاك بوو په‌یوه‌ندییه‌كی به‌هێزی لەگەڵ كۆمەڵگەى مەدەنى لە پارێزگاى كرماشان هه‌بوو، كە ئەو ناوچەیە بۆ ئێران زۆر هەستیارە".

زیاتر له‌ نیو ملیۆن په‌نابه‌ر و ئاواره‌ له‌ كوردستان هه‌یه‌

 

لە رووداوێكى تر ئەندامێكى پارتێكى كوردى ئۆپۆزسیۆنى ئێران لە دەرەوەى شاری سلێمانى چەند هەفتەیەك پێش ئێستا كوژرا، پەنجەى تۆمەت بۆ ئێران راكێشرا، لەبەر ئەوەشە ئێران ئەو حزبانە باڵى چەكدارییان هەیە و ئێرانیش له‌ ریزی رێكخراوه‌ تیرۆرستییه‌كانی داناون.

مەترسى تیرۆركردن تەنیا لەسەر ئۆپۆزسیۆنە سیاسییەكان نییە، زۆربەى چالاكوانانى مافەكانى مرۆڤ مەترسى تیرۆركردنیان لەسەرە، محەمەد ئەمینى تەمەن (38) ساڵ رۆژنامەنووس و چالاكوانى مافەكانى مرۆڤ رایدەگەینێت، "ئەو لە (2007) لەبەر هەڕەشەى هێزە ئەمنییەكانى ئێران ناچار ئەو وڵاتەكه‌ى بەجێهێشت".

ئەمینى كە ئێستا لە سلێمانى دەژیت، دەڵێت، "ئێمە لێرە مەترسیمان له‌سه‌ره‌، هێزە ئەمنییەكانى ئێران فشارمان دەخەنە سەر و هەڕەشەمان لێ دەكەن، كوردستانی عێراق شوێنێكى ئارام نییە بۆمان، بۆیە پێویستە ئەو وڵاتە به‌جێبهێڵین بەرەو وڵاتى سێیەم بڕۆین، كە پارێزگارى لە ژیانمان بكات".

زۆربەى ئەو كوردە ئێرانیانەى داواى پەنابەرییان كردووە دەڵێن، "هەست دەكەین دەستبەردارمان بووینە، حكومەتەكان و ئاژانسە نێودەوڵەتییە پەیوەندیدارەكان گوێمان پێنادەن، یاخود ئەركى بەرپرسیارێتى خۆیان جێبەجێ ناكەن، ئەوەش بەهۆى فشارەكانى ئێرانه‌".

رێزان شێخ دلێر پەرلەمانتارى كورد لە پەلەمانى عێراق لە دیدارێكدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ به‌ریتانییه‌كه‌ ده‌ڵێ، "نە حكومەتى هەرێم و نە حكومەتى ناوەندى گرنگى بەو پەنابەرانە نادەن، ژماره‌یەك رەشنووسى پڕۆژەیاسا لە (٢٠١٤)وە هەیە، بەڵام بەر لەوەى لە پەرلەمان دەنگى لەسەر بدرێت، رەتكرایەوە".

لە بەشێكى ترى قسەكانى ئاماژەى بەوە كرد، حكومەتى هەرێم ترسى لە حكومەتى ئێران هەیە، ئەوە جگە لەوەى ناتوانێت هیچ شتێك بۆ پەنابەرانى سیاسى بكات، لەدواى (2003) حكومەتى عێراقى و دەزگاكانى پەیوەندى زیاتریان لەگەڵ تاران هەیە، بۆیە ئەستەمە بتواندرێت یاسایەكى تایبەت بە دۆخى پەنابەرانى ئێران دابنرێت.

رۆژنامەى ئێندپێندنت، نەیتوانى بۆچوونى حكومەتى هەرێمى كوردستان، یاخود وەزارەتى كۆچ و كۆچبەرانی عێراق لە بەغدا وەربگرێت. ئێستا زیاتر لە نیو ملیۆن پەنابەرى عێراقی و سوورى و توركى و فەڵەستینى لە هەرێمى كوردستان نیشتەجێن، حكومەتى هەرێم میواندارى كردوون.

گوتەبێژى كۆمسیۆنى پەنابەران لە عێراق رایگەیاند، "كۆتوبەندەكان بەهۆى كۆڕۆناوە پرۆسەى تۆماركردن و نوێكردنەوەى دواخستووە، هەروەها پاشەكشەى ئابوورى جیهان كاریگەرى لەسەر ئەو وڵاتانە بوو، كە هاوكارى دەبەخشتنە عێراق بۆ په‌نابه‌ران".

لە بەشێكى ترى قسەكانى وتەبێژەكەى كۆمسیۆن ئاماژەى بەوەش كرد، "لەدواى خۆسوتاندنى بەهزاد مەحمودى كۆمسیۆنى نەتەوە یەكگرتووە بۆ كاروبارى پەنابەران، گفتوگۆكانى لەگەڵ نوێنەرانى كۆمەڵگەى مەدەنى بۆ پرسە گرنگەكان چڕكردۆتەوە، بەردەوامیش دەرگامان كراوەیە بۆ هەموو پەنابەرێك لە عێراق".
 

بابەتی پەیوەندی دار

0 لێدوانەکان

نەزەری خۆتان بنووسن

ئیمەیلەکەتان بە هیچ شێوەیێک بڵاو نابێتەوە. هەموو فیڵدە ئەستێرە دارەکان ئیجبارین