سێیه‌كى مسۆگه‌ر و سێیه‌كى په‌كخه‌ر چییه؟
.jpg)
نوچه‌نێت
دوو مانگه ناتوانرێت له په‌رله‌مانى عێراق پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆمار به‌ڕێوه‌بچێت، ئه‌ویش به‌هۆى ململانێى لایه‌نه سیاسییه‌كانه، كه له‌سه‌ر دوو خاڵى سه‌ره‌كییه. یه‌كه‌میان كاندیدى سه‌رۆك كۆماره، كه ئه‌و پۆسته بۆ پێكهاته‌ى كورده و پارتى و یه‌كێتى به جیاواز كاندیدیان بۆى هه‌یه. خاڵى دووه‌میش له‌سه‌ر شێوازى حكومه‌تى نوێى عێراقه كه ره‌وتى سه‌در داوا ده‌كات حكومه‌تێك بێت زۆرینه بێت، كه‌چى زۆربه‌ى لایه‌نه‌كانى ترى شیعه كه حكومه‌ت بۆ پێكهاته‌كه‌ى ئه‌وانه، داواى حكومه‌تى ته‌وافووقى ده‌كه‌ن.
سێیه‌كى په‌كخه‌ر یه‌كه‌م جار له لایه‌ن شیعه‌كانى لبنان به‌كارهات
ئه‌وه بوو رۆژى شه‌ممه دوا هه‌وڵى سه‌در و هاوپه‌یمانه‌كانى بوو كه خۆیان به "هاوپه‌یمانى رزگاركردنى نیشتیمان" ده‌ناسێنن، بۆ هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆمار. كه‌چى به‌هۆى ئاماده‌نه‌بوونى زیاتر له 100 په‌رله‌مانتار دانیشتنه‌كه بۆ سبه‌ى"چوارشه‌ممه 30ى ئادار" دواخرا. به‌گوێره‌ى ده‌ستوورى عێراق ده‌بێت له پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆك كۆمار دوو له سێى په‌رله‌مانتاران ئاماده بن "220" په‌رله‌مانتار، كه‌چى ته‌نیا 202 په‌رله‌مانتار ئاماده‌بوون. به‌ره‌ى چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى به پاساوى به‌كارهێنانى "سێیه‌كى مسۆگه‌ر" توانیان دانیشتنه‌كه په‌كبخه‌ن.
ئه‌و هۆكاره‌ى وایكرد كه دانیشتنى په‌رله‌مان شكست بهێنێ، له ئێستاوه هه‌ڕه‌شه له دانیشتنه‌كه‌ى سبه‌ى ده‌كات. ئه‌ویش "سێیه‌كى مسۆگه‌ره". ئایا "سێیه‌كى مسۆگه‌ر"یان "سێیه‌كى پكخه‌ر" له عێراق چییه؟ ئایا پێشتر به فه‌رهه‌نگى سیاسى و یاسایى عێراق ئاشنا بووه، یاخود یه‌كه‌م جاره به‌كارده‌هێنرێت؟
نوورى مالیكى سه‌رۆكى هاوپه‌یمانى ده‌وڵه‌تى یاسا كه دژایه‌تیه‌كى كۆنى له‌گه‌ڵ موقته‌دا سه‌درى رێبه‌رى ره‌وتى سه‌در هه‌یه، به‌هێزترین كه‌سایه‌تى ناو به‌ره‌ى چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگییه ئه‌و سه‌ركرده شیعه‌یه له ناوه‌ڕاستى ئه‌و مانگه وشه‌ى "سێیه‌كى مسۆگه‌ر"ى به‌كارهێنا.
نوورى مالیكى له تویتێكدا ده‌ڵێ، "چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى و هاوپه‌یمانه‌كانى ده‌ست به سێیه‌كى مسۆگه‌ر ده‌گرێت، بۆ سه‌لامه‌تى پرۆسه‌ى سیاسى و رێگرتن له ئاژاوه‌ى سیاسى و رێگرتن له به‌رهه‌مهێنانى حكومه‌تێكى لاواز". دواتر نوورى مالیكى و ته‌واوى لایه‌نه‌كانى هاوپه‌یمانى ئه‌و زاراوه‌یان به‌كارهێنایه‌وه و كاتێكیش كه له په‌كخستنى دانیشتنه‌كه‌ى په‌رله‌مان سه‌ركه‌وتوو بوون، ستایشى ئه‌و میكانیزمه‌یان كرد كه به "سێیه‌كى مسۆگه‌ر" ده‌ناسرێت.
ئه‌م شێوازه ڤیتۆیه كه لایه‌نه شیعه‌كان به‌كارى ده‌هێنن، له مێژووى عێراق به‌م شێوه‌یه بوونى نه‌بووه. زۆربه‌ى ئه‌و راپۆرته شیكارییانه‌ى له چه‌ند رۆژى رابردوودا باسیان له میكانیزمى سێیه‌كى مسۆگه‌ر كردووه، ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌كه‌ن، داهێنه‌رى ئه‌و میكانیزمه ئێرانه و یه‌كه‌مجاریش له لبنان به‌هۆى حزبوڵاى لبنانییه‌وه په‌یڕه‌وى كردووه.
ته‌نانه‌ت ده‌گوترێت به هۆى میكانیزمه‌وه حكومه‌تى سه‌عد حه‌ریرى له 2011 كه‌وت. به‌گوێره‌ى سه‌رچاوه‌كان مێژووى ئه‌و میكانیزمه بۆ ساڵى 2008 و رێككه‌وتنى ده‌وحه ده‌گه‌ڕێته‌وه كه تایبه‌ت بوو به لبنان. به‌ڵام وه‌ك تێبینى ده‌كرێت جیاوازییه‌كه له‌ڕووى ناوه‌كه‌یه: له لبنان به "سێیه‌كى په‌كخه‌ر"،"الثلث المعطل"ناوده‌برێت، كه‌چى له عێراق به "سێیه‌كى مسۆگه‌ر""الثلث الضامن" یان "زامنكه‌ر" ناوده‌برێت. گوایه ئه‌وان نایانه‌وێ هیچ شتێك په‌كبخه‌ن، به‌ڵكو دروستى پرۆسه‌ى سیاسى ده‌پارێزن.
زاراوه‌ى سێیه‌كى په‌كخه‌ر هیچ سه‌رچاوه‌یه‌كى یاسایى و سیاسى نییه
سالم حه‌واس راوێژكارى یاسایى ئه‌مڕۆ لێدوانى بۆ ماڵپه‌ڕى به‌غداد توده‌ى عێراقى داوه و ره‌خنه له به‌كارهێنانى زاراوه‌كانى "سێیه‌كى په‌كخه‌ر" "سێیه‌كى مسۆگه‌ر" له لایه‌ن سه‌ركرده سیاسیه‌كانى عێراق ده‌گرێت و ده‌ڵێ، "ده‌قه ده‌ستوورییه‌كان باسیان له‌و زاراوه میللى و سه‌یرانه نه‌كردووه كه له فه‌رهه‌نگى سیاسییه‌كان هه‌یه، ئه‌گه‌ر كار به ده‌ستوور بكه‌ین ده‌بین زاراوه‌ى دوو له سێ و سێیه‌كى ئه‌ندامان هاتووه".
دادوه‌ر ره‌حیم عگیلى كه پێشتر له ده‌سته‌ى ده‌ستپاكى عێراق كارى كردووه له لێدوانێكى بۆ ماڵپه‌ڕى شه‌رق ئه‌وسه‌ت باسى له‌وه كردووه میكانیزمى "سێیه‌مى په‌كخه‌ر" له ده‌ستوور نییه، به‌ڵك زیاتر ئه‌مه خۆى له‌و بنه‌مایه میللیه ده‌بینێته‌وه كه ده‌ڵێ، "یارى ده‌كه‌م یانیش یاریگه‌كه تێكده‌ده‌م". عگیلى ده‌ڵێ، "كه‌مینه‌یه‌كى سیاسى دۆڕاو ده‌یانه‌وێ به‌سه‌ر بڕیارى په‌رله‌مان زاڵ بێت و كاره‌كانى و ماوه ده‌ستووریه‌كانى په‌كبخات".
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment