بۆ گێڕانه‌وه‌ى شوێنه‌واره دزراوه‌كه‌ى.. عێراق 320 سكاڵاى تۆمار كردووه
نوچه‌نێت
ماڵپه‌ڕى زه ناشنال نیوز راپۆرتێكى بڵاوكردووه‌ته‌وه، رۆژنامه‌ى مه‌دا وه‌ریگێڕاوه‌ته سه‌ر زمانى عه‌ره‌بى، له راپۆرته‌كه‌دا باس له تاڵانكردنى شوێنه‌وارى عێراق كراوه. له‌سه‌ره‌تاى راپۆرته‌كه به شێوه‌یه‌كى گشتى باس له‌وه كراوه، شوێنه‌وارى شارستانییه‌ته كۆنه‌كانى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و باكوورى ئه‌فریقیا به درێژایى مێژووى رووبه‌ڕووى دزى و تاڵان بوونه‌ته‌وه.
ماڵپه‌ڕه‌كه روونى ده‌كاته‌وه، ئه‌مه‌یش له رێگه‌ى بازرگانى ناشه‌رعى بووه، كه له قۆناغه‌كانى شه‌ڕ و ململانێ و ناسه‌قامگیرى وڵاتانى ناوچه‌كه زیاد ده‌بێت، له نموونه‌ى میسڕ و سووریا و یه‌مه‌ن و عێراق.
له ساڵى 2020 به به‌هاى 50 ملیار دۆلار
كڕین و فرۆشتن به شوێنه‌وار كراوه
به‌پێى زانیارییه فه‌رمییه‌كان له‌سه‌ر ئاستى جیهان فرۆشتنى كاری هونه‌رى و شوێنه‌وارییه‌كان له ساڵى 2020 گه‌یشتووه‌ته 50 ملیار دۆلار. ساڵانه‌یش ئه‌و پاره‌یه‌ى له داهاتى ئه‌م كارانه دێته‌ده‌ست كۆمه‌ڵێك كه‌سك به 10 ملیار دۆلار ده‌خه‌ملێنرێت. پۆلیسى نێوده‌وڵه‌تى ئینته‌رپول ده‌ڵێ له 10 ساڵى رابردوودا ئه‌م داهاته به‌رزتر بووه‌ته‌وه.
سه‌باره‌ت به شوێنه‌وارى عێراق ده‌گوترێت هه‌زاران پارچه‌ى شوێنه‌وار له عێراقه‌وه دزراون، یانیش به‌شێكى زۆرى له لایه‌ن رێكخراوى تیرۆریستى داعشه‌وه له‌نێو بردراون، كه ئه‌م رێكخراوه له ساڵانى 2014 و 2017 رووبه‌ڕێكى فراوانى له خاكى عێراق داگیركرد.
به‌ڵام ده‌بێت تێبینى ئه‌وه‌یش بكرێت، پرۆسه‌ى به تاڵانبردنى شوێنه‌وارى عێراق به 10 ساڵ زیاتر به‌ر له داعش ده‌ستپێكردووه، به تایبه‌تى ئه‌و كاته‌ى كه عێراق له لایه‌ن ئه‌مریكاوه داگیركرا. بۆیه ئێستا عێراق و ته‌نانه‌ت وڵاتانى ترى عه‌ره‌بیش كار ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و پارچه شوێنه‌واره به بایه‌خانه بگێڕنه‌وه، كه مێژووى ئه‌وان ده‌نوێنێ. ئه‌و وڵاتانه به دواى شوێنپێى به‌قاچاخبردنن له جیهان تا شوێنه‌واره‌كان بگێڕینه‌وه شوێنى راسته‌قینه‌ى خۆیان.
راپۆرته‌كه‌ى زه ناشناڵ نیوز ده‌ڵێ، "ئێستا رێككه‌وتن له‌نێوان وڵاتان ده‌كرێت بۆئه‌وه‌ى پرۆسه‌ى گێڕانه‌وه‌كه ئاسان بكرێت و هه‌ڵه مێژووییه‌كان راست بكرێنه‌وه". مسته‌فا خالید یه‌كێكه له فه‌رمانبه‌رانى گێڕانه‌وه‌ى شوێنه‌واره‌كان له ده‌سته‌ى شوێنه‌وار و كه‌له‌پوور، ژماره‌یه‌كى زۆر به‌ڵگه‌ى به‌ده‌سته‌وه‌یه و ده‌ڵێ، “هه‌ر یه‌كێك له‌و به‌ڵگانه لیستى ژماره‌یه‌ك سكاڵاى یاساى له خۆده‌گرێت كه حكومه‌تى عێراق له دادگا نێوده‌وڵه‌تییه‌كان تۆمارى كردوون، وه‌ك هه‌وڵێك بۆ گێڕانه‌وه‌ى شوێنه‌واره‌كان كه پێشتر تاڵانكراون، به نایاسایى ره‌وانه‌ى ده‌ره‌وه كراون”.
مسته‌فا خالید ده‌شڵێ، “شوێنه‌واره‌مان له پێگه مێژووییه‌كان دزراون، دواتر ره‌وانه‌ى ناوچه جیاجیاكانى جیهان كراون، پرۆسه‌ى شوێنپێكه‌وتنى هه‌ر پارچه‌یه‌ك له‌و شوێنه‌وارانه و زانینى له كوێن، ئه‌مه زه‌حمه‌ته. جه‌نگى یاساییش ساڵانێكى ده‌وێ، به‌ڵام هه‌ندێك پێشكه‌وتنمان به‌ده‌ست هێناوه”.
ماڵپه‌ڕه ئینگلیزییه‌كه ده‌ڵێ، "هه‌زاران پارچه شوێنه‌وار به خانه جیهانییه‌كانى مه‌زادكردن و مۆزه‌خانه‌كان گه‌یشوون، له‌وانه به‌ریتانیا، ئه‌ڵمانیا، ئیسپانیا، ئه‌مریكا و چه‌ندان وڵاتى تر، تا ئێستایش عێراق زیاتر له 320 سكاڵاى تۆماركردووه بۆ گێڕانه‌وه‌یان"
دواى ئه‌وه راپۆرته‌كه باس له كۆششى حكومه‌ت ده‌كات و ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌كات له ساڵى رابردوو به پاڵپشتى كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى به‌وه گه‌یشت، زیاتر له 17 هه‌زار پارچه شوێنه‌وار له ئه‌مریكا بۆ عێراق بگێڕێته‌وه، كه تێیدا تابلۆیه‌كى قووڕین بووه كه مێژووه‌كه‌ى بۆ 3500 ساڵ پێش ئێستا ده‌گه‌ڕێته‌وه، به‌شێكه له داستانى گلگامێش.
راپۆرته‌كه ده‌ڵێ، "ئه‌م سه‌ركه‌وتنانه ئومێدێك بۆ وڵاتێك ده‌گێڕێته‌وه كه تووشى پرۆسه‌ى كاوڵكارى كه‌له‌پوورى شارستانییه‌ته‌كه بووه‌ته‌وه، له ئه‌نجامى ده‌یان ساڵه‌ى جه‌نگ و نه‌بوونى ئاسایشى و كارگێڕى خراپ و گه‌نده‌ڵێ".
تاڵانكردنى شوێنه‌واره‌كانى عێراق، دیارده‌یه‌كى نوێ نییه، به‌ڵكو دواى جه‌نگى دووه‌مى كه‌نداو له ساڵى 1991 ده‌ركه‌وتووه، ئه‌و كاته كه ده‌سه‌ڵاتى رژێمى پێشوو له ناوچه دووره ده‌سته‌كانى باشوورى عێراق پاشەكشه‌ى كرد. به‌ڵام گه‌وره‌ترین زه‌بر كه به‌ر شوێنه‌واره دێرینه‌كانى عێراق كه‌وت له‌دواى داگیركارییه‌كه‌ى ئه‌مریكا بوو.
ئه‌و كات دزه‌كان چوونه مۆزه‌خانه‌ى عێراق نزیكه‌ى 15 هه‌زار پارچه‌یان برد كه له كڕین نایه‌ن، دواتریش قاپ و قاچاغه فه‌خارییه‌كانیان به ورد و خاشى له هۆڵى مۆزه‌خانه‌كه جێهێشتبوو. جیا له‌وه‌یش هێزه‌كانى ئه‌مریكا به‌شێك له پێگه شوێنه‌وارییه‌كانى وه‌ك بابل و ئوور، كردبووه بكه‌ى سه‌ربازى.
دواى ئه‌مه رێكخراوى تیرۆریستى داعش هات، له ناوه‌ڕاستى 2014 تا ساڵى 2016 چه‌ندان شارى داگیركرد بوو، به‌شێكى زۆر له شوێنه‌واره‌كانى خاپوور كرد، هه‌ندێكیشى له بازاڕى ره‌ش فرۆشت بۆ ئه‌وه‌ى پاره‌كه‌ى به كرده تیرۆریستییه‌كانى بدات.
ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى له ساڵى 2015 به بڕیارێك بازرگانیكردنى به شوێنه‌واره دزراوه‌كانى عێراق و سووریا قه‌ده‌غه كرد، داواى له وڵاتانى ئه‌ندام له نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان كرد، هاوكار بن، سنوورێك بۆ ئه‌م دیارده‌یه دابنێن.
مسته‌فا خالید فه‌رمانبه‌ره‌كه‌ى شوێنه‌وارى عێراق ده‌ڵێ، "هه‌ندێك جار زانیارى له كه‌سانى ده‌ره‌وه یانیش له رێگه‌ى باڵیۆزخانه‌كانه‌وه به عێراق ده‌درێت، له‌باره‌ى هه‌ندێك پارچه كه گومان ده‌كرێت هی عێراق بن، به‌ڵام ئاسته‌نگى گه‌وره ئه‌وه‌یه چۆن ئه‌و پارچانه بدۆزینه‌وه كه ئێستا به ده‌ست كه‌سانێكه‌وه‌یه"
20 هه‌زار شوێنه‌وار له عێراق هه‌ن
ساڵى رابردوو حكومه‌تى ئه‌مریكا مایكل ستینهاردت بازرگانى شوێنه‌وارى ناچار كرد به به‌هاى 70 ملیۆن دۆلار ده‌ستبه‌ردارى شوێنه‌وار بێت كه له لبنان و عێراق و توركیا و وڵاتانى تره‌وه دزرابوون، هه‌موو ئه‌و پارچه شوێنه‌وارانه له رێگه‌ى قاچاخچى و ده‌ڵاڵه‌كانه‌وه ره‌وانه‌ى ده‌ره‌وه كرا بوون. تا ئێستا سه‌دان پارته‌ى له وڵانى تره‌وه بۆ عێراق گێڕدراونه‌ته‌وه، نزیكه‌ى 337 پارچه‌یان له مۆزه‌خانه‌یه‌كى به‌یرووت بوون.
له‌یس مه‌جید حوسێن سه‌رۆكى ده‌سته‌ى گشتى شوێنه‌وار و كه‌له‌پوور ده‌ڵێ، "زۆربه‌ى ئه‌و پارچه شوێنه‌وارانه له پرۆسه‌ى هه‌ڵكه‌ندنى نایاسایى شێونه‌واره مێژووییه‌كان بردراون، جیا له‌وه‌یش تا ئێستا عێراق توانیویه‌تى سێیه‌كى كه‌لوپه‌له‌كانى مۆزه‌خانه‌ى نیشتمانى بگه‌ڕێنێته‌وه". سه‌رۆكى ده‌سته‌ى شوێنه‌وار باس له‌وه ده‌كات هێزه ئه‌منییه‌كان له هه‌ندێك ناوچه‌ى مێژوویى دانراون، به‌ڵام وێراى كه‌مبوونه‌وه‌ى دیارده‌كه، به‌ڵام هێشتا به كێشه‌یه‌ك داده‌نرێت. سه‌رۆكى ده‌سته‌ى شوێنه‌وار ده‌ڵێ، "نزیكه‌ى 20 هه‌زار شوێنه‌وار له عێراق هه‌یه، ئه‌سته‌مه بتوانرێت پاسه‌وان بۆ هه‌موو شوێنه‌كان دابنرێن".
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment