ئێران له وه‌ستاندنى پڕۆژه‌یه‌كى ستراتیژى عێراق سه‌ركه‌وت
.jpg)
نوچه‌نێت
پڕۆژه‌ى بۆڕى نه‌وتى به‌سڕه- عه‌قه‌به چه‌ند رۆژێكه له عێراق مشتومڕى دروست كردووه، دوا جار وه‌زاره‌تى نه‌وتى عێراق جێهێشتنى پڕۆژه‌كه‌ى بۆ حكومه‌تى داهاتووى عێراق راگه‌یاند و وه‌زیرى نه‌وتى عێراقیش گووتى، "گۆڕانكاریى له پڕۆژه‌كه ده‌كه‌ین".
نه‌وتى عێراق له رێگه‌ى كه‌نداو و به‌نده‌رى جیهانى توركى ره‌وانه‌ى ده‌ره‌وه ده‌كرێت، ماوه‌ى چه‌ند ساڵێكه عێراق بیر له‌وه ده‌كاته‌وه، رێگه‌كانى هه‌نارده‌كردنى نه‌وت بۆ ده‌ره‌وه زیاتر بكات و نزیكترین پڕۆژه‌یه‌یش كه بیرى لێكردووه‌ته‌وه، پڕۆژه‌ى گواستنه‌وه‌ى نه‌وته له به‌سڕه‌وه بۆ به‌نده‌رى عه‌قه‌به‌ى ئوردنى و له‌وێشه‌وه بۆ ده‌ریاى سوور.
ورده‌كاریى پڕۆژه‌كه
پڕۆژه‌ى راكێشانى بۆڕى نه‌وتى به‌سڕه- عه‌قه‌به، بیرۆكه‌یه‌كى كۆنه و چه‌ندان ساڵه هه‌یه. ئامانجى ئه‌و پڕۆژه‌یه له قۆناغى یه‌كه‌م ئه‌وه‌یه رۆژانه‌ى نزیكه‌ى 200 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت به ئوردن بدات و هه‌روه‌ها نزیكه‌ى ملیۆن به‌رمیل نه‌وتیش ره‌وانه‌ى بازاڕه‌كان جیهان بكات. شاكر مه‌حموود به‌ڕێوه‌به‌رى به‌شى پڕۆژه‌كان له وه‌زاره‌تى نه‌وتى عێراق له كۆنگره‌یه‌كى رۆژنامه‌وانى ده‌ڵێ، "پڕۆژه‌ى هێڵى به‌سڕه- عه‌قه‌به ده‌بووایه له ساڵى 1982 جێبه‌جێ بكرێت، به‌ڵام به‌هۆى ئه‌م بارودۆخه‌ى به‌سه‌ر عێراق هاتووه، دواخراوه".
شاكر مه‌حموود دووپاتى ده‌كاته‌وه، ئامانجى پڕۆژه‌كه زیادكردنى تواناى هه‌نارده‌كردنى نه‌وتى عێراقه. مه‌زنده ده‌كرێت تێچووى پڕۆژه‌كه، هه‌شت ملیار و 500 ملیۆن دۆلار بێت. تێچووه‌كه له‌سه‌ر ئه‌ركى حكومه‌تى عێراق ده‌بێت". ئه‌و به‌رپرسه‌ى وه‌زاره‌تى نه‌وتى عێراق باسى له‌وه كردووه، پڕۆژه‌كه له دوو قۆناغ پێكدێت، یه‌كه‌میان به‌سڕه- عه‌قه‌به‌یه كه ده‌توانێ رۆژانه ملیۆن به‌رمیل نه‌وت بگوازێته‌وه، به‌شى دووه‌میشى حه‌دیسه-عه‌قه‌به‌یه ئه‌ویش ده‌توانێ ملیۆنێك به‌رمیل ره‌وانه‌ى ده‌ره‌وه بكات.
ناڕه‌زاییه‌كان له پڕۆژه‌كه
ئه‌وه‌ى جێى سه‌رنج بێت، لایه‌نه‌كانى شیعه‌ى عێراق ئه‌وانه‌ى سه‌ربه ئێرانن دژایه‌تى خۆیان بۆ پڕۆژه‌كه راگه‌یاندووه، ئه‌وان كه به ناوى چوارچێوه‌ى هاوئاهه‌نگى خۆیان ده‌ناسێنن، دواجار دوێنێ بوو هه‌ڕه‌شه‌یان ئه‌وه‌یان كرد، ئه‌وان له دادگاى باڵاى فیدڕاڵى سكاڵا له دژى حكومه‌تى مسته‌فا كازمى تۆمار ده‌كه‌ن.
دوێنێ رۆژنامه‌ى "عه‌ره‌بى جه‌دید" له راپۆرتێكدا باسى له‌وه كردووه، هۆكارى دژایه‌تییه‌كه‌ى لایه‌نه شیعه‌كان دیار نییه، ته‌نیا چه‌ند بیانوویه‌كه له‌وانه، "نه‌وته‌كه به خاكى داگیركراوى فه‌ڵه‌ستین تێده‌په‌ڕێت"."حكومه‌تى كاربه‌ڕێكه‌رى كازمى ده‌سه‌ڵات بڕیاردانى له‌سه‌ر ئه‌و پڕۆژانه نییه"، "پڕۆژه‌كه هیچ سوودێكى بۆ به‌سره به تایبه‌تى و عێراق به شێوه‌یه‌كى گشتى نییه".
ئه‌مانه ئه‌م بیانووانه‌ن كه به‌رپرسانى شیعه له دژى پڕۆژه‌ى گواستنه‌وه‌ى نه‌وتى به‌سڕه- عه‌قه‌به به‌كارى ده‌هێنن. حه‌نان فه‌تلاوى په‌رله‌مانتار ئه‌مڕۆ له لێدوانێكى بۆ ماڵپه‌ڕى كه‌ناڵى سۆمه‌رییه‌ى عێراقى ده‌ڵێ، "په‌رله‌مان هیچ شتێك له‌سه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌یه نازانێ، له ده‌سه‌ڵاتى حكومه‌تى كاربه‌ڕێكه‌ر نییه ئه‌و پڕۆژانه بكات، سه‌ره‌ڕاى هه‌موو ئه‌مانه‌یش نه‌خراوه‌ته بودجه‌وه".
ئه‌حمه‌د موسه‌وى له لێدوانێكى بۆ ماڵپه‌ڕى به‌غداد توده‌ى عێراق، مسته‌فا كازمى سه‌رۆك وه‌زیران به‌وه تۆمه‌تبار ده‌كات، كه كۆمه‌كى ده‌ره‌كى وه‌رگرتووه. ئه‌حمه‌د موسه‌وى ده‌ڵێ، "بۆڕى نه‌وتى به‌سڕه- عه‌قه‌به هیچ سوودێكى ئابوورى بۆ عێراق نییه، ته‌نیا ئه‌وه نه‌بێت ئه‌مریكا پابه‌ندبوونى خۆى به‌رانبه‌ر ئه‌و وڵاتانه جێبه‌جێ ده‌كات، كه په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ ئیسرائیل ئاسایى كردووه‌ته‌وه، له نموونه‌ى ئوردن و میسر".
ئامانجى راسته‌قینه‌ى دژاییه‌ته‌یه‌كه چییه؟
به‌گوێره‌ى ئه‌و شیكارییانه‌ى بۆ ئه‌م بابه‌ته كراون، دوژمنى سه‌ره‌كى ئه‌م پڕۆژه‌یه ئێرانه، نه‌وه‌ك لایه‌نه‌كانى شیعه، به‌ڵام ئه‌وان له‌لایه‌ن ئێرانه‌وه به‌كارده‌هێنرێن، بۆئه‌وه‌ى پڕۆژه‌كه بوه‌ستێنن. رۆژنامه‌ى عه‌ره‌ب ئه‌مڕۆ نووسیویه‌تى، "له به‌رژوه‌ندى ئێران نییه عێراق تواناى هه‌نارده‌كردنى نه‌وتى به‌هێزتر بێت، هه‌روه‌ها ئه‌م پڕۆژه‌یه وا ده‌كات كه عێراق له ناوه‌ندى عه‌ره‌بى نزیكتر ببێته‌وه، كه ئه‌مه‌یشیان له به‌رژوه‌ندى ئێران نییه.
تاكه خاڵى لاوازى له حكومه‌تى كازمى
چاودێرانى ئابوورى و سیاسى، به‌رپرسانى وه‌زاره‌تى نه‌وتیش دووپات له‌سه‌ر یاسایى و ده‌ستووریبوونى پڕۆژه‌كه ده‌كه‌نه‌وه، باس له‌وه‌یش ده‌كه‌ن ئه‌م پڕۆژه‌یه 40 ساڵه له عێراق گه‌ڵاڵه بووه، ته‌نانه‌ت له ساڵى 2013 یش رێككه‌وتنێكى سه‌ره‌تایى له‌نێوان عێراق و ئوردن كراوه بۆ راكێشانى بۆڕى گواستنه‌وه‌ى نه‌وت له به‌سڕه‌وه بۆ عه‌قه‌به، تێچووى پڕۆژه‌كه‌یش به 18 ملیار دۆلار مه‌زنده كرا بوو. دوێنێش به‌رپرسانى وه‌زاره‌تى نه‌وت له كۆنگره‌یه‌كى رۆژنامه‌وانى دووپاتیان له‌سه‌ر ئه‌وه كرده‌وه ته‌واوى حكومه‌ت یه‌ك له‌دواى یه‌كه‌كانى عێراقه له‌دواى 2003 وه پاڵپشتى بیرۆكه‌كه‌یان كردووه. رۆژنامه‌ى عه‌ره‌ب ئه‌مڕۆ ده‌ڵێ، "حكومه‌تى كازمى له‌به‌رانبه‌ر فشاره‌كان لاوازه، خاڵى لاوازیشى ئه‌وه‌یه حكومه‌تى كاربه‌ڕێكه‌ره". رۆژنامه‌ى "عه‌ره‌بى جه‌دید"یش ده‌ڵێ، "پڕۆژه‌كه ته‌واوى شیاوى ده‌ستووریبوونى خۆى ساڵى رابردوو وه‌رگرتووه".
ئێران له فشاره‌كانى سه‌ركه‌وت؟
دوێنێ وه‌زاره‌تى نه‌وت كۆنگره‌یه‌كى رۆژنامه‌وانى ئه‌نجام دا، باسى له‌وه كرد پڕۆژه‌كه بۆ حكومه‌تى داهاتوو دوا ده‌خرێت، ئیحسان عه‌بدولجه‌بار وه‌زیرى نه‌وتی عێراقیش رایگه‌یاند، جارێكى تر تاوتوێى پڕۆژه‌كه ده‌كرێت و گۆڕانكاریى تێدا ده‌كرێت. وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێت فشارى لایه‌نه‌كانى سه‌ربه ئێران ئه‌گه‌ر به شێوه‌یه‌كى كاتییش بێت وایكرد پڕۆژه‌كه بوه‌ستێ.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment