Nuce Logo

تۆركۆت ئۆغلۆ*

لە مانگى رابردوو پەرلەمانى توركیا ماوەى ئۆپراسیۆنى سوپاى وڵاتەكەى بۆ دوو ساڵى تر لەناو سنوورەكانى خاكى سووریا و عێراق درێژكردەوە، هەندێك كەس ساڵى رابردوو بانگەشەى ئەوەیان دەكرد "ئەمەریكا هێزەكانى خۆى لە عێراق دەكشێنێتەوە، ئەوەش كاریگەرى لەسەر مانەوەى سەربازى ئه‌و وڵاته‌ لە سووریا دەبێت"، چونكه‌ ئەگەر ئەمەریكا بكشێتەوە كورد لە باكوورى سووریا لە هەموو كەس زیاتر زیانیان بەردەكەوێت، ئەوەى مایەى سەرنجە لە ئێستادا كورد لە دۆخى رۆژهەڵاتى فوڕات خاوەن بڕیار نین، چونكە سیتراتیژیەتى ئەمریكا و رووسیا و توركیا و فەڕەنسا و ئێران و سووریا رێگەیان پێنادات بەشدارى گفتوگۆكانى ئەو ناوچەیە بكەن.

كوردەکان خاوەن بڕیار نین

لە هاوینى رابردوو جۆبایدن و ڤلادیمێر پۆتین داواى دەستپێكردنەوەى گفتوگۆى جنێڤیان كرد، نەك تەنیا سەبارەت بە سووریا بەڵكو دانوستاندنه‌كان پەیوەست بە باردۆخى كوردیشه‌، كە تائێستاش ئه‌و دانوستاندانه‌ بەردەوامە.

ئەو گفتوگۆیە بۆ پێدانى ئۆتۆنۆمیه‌ بە كورد، بۆ داهاتووش لە رۆژهەڵاتى فوڕات بایەخى تایبەتى هەیە، تەنیا له‌به‌ر ئه‌و خاڵەشە توركیا هاتۆتە سەر هێڵ.

هەرچەندە توركیا به‌هۆی پەراوێزخستنى لەو گفتوگۆیانە نیگه‌رانه‌، بەڵام لە رێگەى هەڕەشەكردنى دەستپێكردنەوەى ئۆپراسیۆنه‌كان پەیامێكى بۆ ناردن، كە ناوەڕۆكەكەى بریتى بوو لە "ئێوە ناتوانن پشتگوێم بخەن".

رووسیاش بەردەوام هانى كورد دەدات، "متمانە بە ئەمریكا مەكەن وەرن گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق بكەن"، بەڵام كورد تا ئێستا زیاتر بایەخ بە هەڵوێستى واشنتن دەدات، چونكە ئەمریكا چەك و پێداویستى سەربازى پێداون، بۆیە نایانەوێت لەسەر حیسابى ئەمریكا لە رووسیا نزیك ببنەوە.

نزیكبوونەوەى هەڵبژاردنەكان

هەرچەندە هەڵبژاردنەكانی توركیا نزیك بوویتەوە، بەڵام ئاڵنگەرى گەورە لەبەردەم كورد ئەنقەرەیە نەك دیمەشق، چونكە گەورەترین زیانیان لایەن سوپاى توركیا به‌ركه‌وتووه‌، هۆكارەكەشى ئەوەیە سیاسەتى ناوخۆ و رایگشتى توركیا كاریگەری ئاستى مامەڵەكردنیان لەگەڵ دۆزى كورد بە ئەرێنى و نەرێنى له‌سه‌ره‌،  بۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتوو رەجەب تەیب ئەردۆغان خۆى و هاوبەشەكانى بە گوتارێكى ئیسلامى نەتەوەیى بەرەو دەسەڵات دەگەڕێتەوە، به‌شێك له‌ گوتاره‌ته‌كه‌ی ناوبردنی كوردى رۆژهەڵاتى فوڕاته‌ بە تیرۆرست.

هەرچەند كوردى باكوورى سووریا نەبۆتە هەڕەشە لەسەر ئاسایشى توركیا، هەرگیز هێرشیان نەكردۆتە سەر خاكى ئه‌و وڵاته‌، بەڵكو بەپێچەوانەوە ئەوان تەنیا بەرگریان لەخۆیان كردووە، بەڵام ئه‌نقه‌ره‌ هەوڵدەدات بۆ هێرشەكانى بە ناوى رووبەڕووبونەوەى تیرۆر پاساو بۆ پێشێلكردنى یاساى نێودەوڵەتى بهێنێتەوە، ئامانجى سەرەكیشى بەشدار بوونە له‌ دیاریكردنى چارەنووسى كورد، پێشتریش لە كردنەوەى رێڕەوێكى كوردى لەسەر سنوورى سووریا ــ توركیا رێگر بوو، چونكه‌ مه‌ترسی هەبوو لە داهاتوو دەوڵەتێكى كوردى دروست بێت، بەڵام ئەوە لە دیدى عەقڵیەتى دەوڵەتى توركیا پەیوەستە بە ئاسایشى نەتەوەیى.

بەڵام چاوه‌ڕوان ناكرێت توركیا لەو ئاستە بووه‌ستێت، ئامانجى دوورترى ئەردۆغان بریتییە لە یەکخستنى ئەو ناوچەیە لەگەڵ وڵاتەكەى، چونكە ئەردۆغان تا ئێستا هەڵگرى گوتارێكى عوسمانی نوێیه‌، ئەو دەیەوێت ئەو پرسە لەوە فراوانتر بكات قودس و خاكى فەڵەستینیش بگرێتەوە، بەر لە چەند رۆژێك بیلالى كوڕى لە ئاهەنگێكى كۆمەڵەكەى، دەیگوت، "هەوڵەكانمان ناوەستێت، تا ئه‌و رۆژه‌ی قاهیرە و حەلەب و دیمەشق و قودس و مەكە و مەدینەش دەگێڕینەوە ژێر دەسەڵاتى خۆمان".

ئۆپۆزسیۆنى توركیا

ئەو كەسانە شەو و رۆژ ئەو بیروبۆچوونانە دووبارە دەكەنەوە چارەنووسى كورد دیارى دەكەن، لەوەش سەرسورهێنەتر ئەوەى تێبینیمان كردووە، كاتێك هێزەكانى توركیا لە سنوور پەڕینەوە بۆ ئۆپراسیۆنى رۆژهەڵاتى فوڕات ئەوان سرودى ئینكیشارى سەربازانى سەردەمى عوسمانیان دەگوتەوە.

هۆكارەكەشى رازیكردنى نەتەوەییەكانى هاوبەشیانە لە حكومەتەكەى ئەردۆغان، كە تا ئێستا پێیان وایە زلهێزن.

بەڵێ ئەوان بەو جۆرە یارى بە سوپاى توركیا دەكەن، كە شەشەم هێزە لە جیهان، كردوویانە به‌ گاڵته‌جاڕی سیاسه‌ته‌كانیان، بەڵام خودى ئۆپۆزسیۆنى ئەو وڵاتەش  كێشەیە، ناتوانێت لەسەر حیسابى سیاسى رێگرى لەو دۆخە بكات، چونكە ئەردۆغان دەزانێت پارتە ئۆپۆزسیۆنەكان ناچارن لەكاتى شەڕ لەپشت سوپاى وڵاتەكەیان بەرانبەر سووریا بووەستن، بۆیە هەوڵدەدات پاڵپشتی بۆ ئەو دۆخە ئاڵۆزە دروست بكات، بەم جۆرە دەتوانێت دەنگى نەیارەكانى بۆخۆی ببات، بۆیەش كورد هەبوونى ئەمریكا لەو ناوچە دژ بە حكومەتى سووریا و توركیا بە پارێزەرى خۆى دەزانێت.

ڕووسیا نایەوێت توركیا شكستبهێنێت، بەڵام لە هەمان كاتیش دەیەوێت كورد بۆلاى خۆى راكێشێت، هەمان شتیش لەسەر پەیوەندییەكانى فەرەنسا و توركیا جێبەجێ دەبێت.

كورد لە سووریا لەو قۆناغە ناتوانن چارەنووسى خۆیان دیارى بكەن، توركیاش نەگەیشتۆتە ستراتیژیەتێك چارەنووسى كورد دیارى بكات، ئاكپارتیش دۆزى كورد لە وەهمى عوسمانى نوێ تا هەڵبژاردنەكان بەكاردەهێنێت، بۆیە من بە دوورى نازانم پێش هەڵبژاردنەكان توركیا هێرشى نوێیان بكاتە سەر ئه‌وه‌ش بۆ جووڵاندنى هەستى نەتەوەیى توركه‌، بۆیە دووبارە دەڵێم، "ئەردۆغان پیاوى چارەسەركردن نییە"، بەڵكو بەردەوام قەیران دروست دەكات.

* چاودێری سیاسی