فەرهاد عەلائەدین: سەرۆکى هەرێم ڕاشکاوانە بارودۆخى ئاڵۆزى نێوان حیزبەکانى خستۆتەڕوو میدیا

نوچەنێت:

لەسەرەتاى دیمانەیەکى، فەرهاد عەلائەدین سەرۆکى ئەنجوومەنى ڕاوێژکاران لە عێراق، لەگەڵ رووداو لە (10-4-2021)دا، دەڵێت، نێچیرڤان بارزانى سەرۆکى هەرێمى کوردستان پێش ئەوەى بێتە بەغدا، کۆبوونەوەیەکى گرنگى ڕێکخست لەگەڵ سەرۆکى حیزبە سیاسییەکان، کە لەم کۆبوونەیەوەیەدا قسەى زۆر گرنگ و جددى کراوە، بۆ یەکڕێزى نێوماڵى کورد.

فەرهاد عەلائەدین سەبارەت بە سەردانیکردنى سەرۆکى هەرێم بۆ بەغدا، ئاماژە بەوە دەکات، ئەم سەردانییە لە کاتێکى گرنگ و هەستیار بوو، لە کۆبوونەوەکانیشدا زیاتر تەرکیزى لەسەر چاکردنى پەیوەندییەکانى هەرێم و بەغدا کردووە.

 

دەقى دیمانەى فەرهاد عەلائەدین سەرۆکى ئەنجوومەنى ڕاوێژکاران لە عێراق:

ــ بە شێوەیەکى گشتى بارودۆخى سیاسى لە بەغدا چۆنە، لە چەند ڕۆژى ڕابردوو بەتایبەتى دواى پەسەندکردن و تێپەڕاندنى یاساى بودجەى عێراق؟

فەرهاد عەلائەدین: بە شێوەیەکى گشتیى بارودۆخى سیاسى لە بەغدا ئاڵۆزە، بە تایبەتى لەمەودوا بەرەو هەڵبژاردن دەچین،  پێش دەچێ هەڵبژاردنەکە لە کاتى خۆیدا بکرێت، ئەگەر هەڵبژاردن کرا ئەوکات بارودۆخەکە ئاڵۆزتریش دەبێ، ڕەنگە هاویینەکى گەرمیشمان لە پێش بێت، کە ئەوەش کێشەى دیکەى لێ دەبێتەوە، بۆیە بە شێوەیەکى گشتى ڕەنگە بەرەو ئاڵۆزى بڕۆین، بەڵام لە هەمانکاتیشدا هەندێ گەشبینى هەیە بەتایبەتى لە دواى تێپەڕاندنى یاساى بودجە، کە پارەیەکى زۆر دەکەوێتە بازاڕ، وە ڕەنگە ببێتە هۆکارێک بۆ هێمنى پارێزگاکان بەتایبەتى لە دوو مانگى یەکەم.

ــ تێپەڕاندنى یاساکە جۆرێک لە ئارامى بەدواى خۆیدا نەهێنا بۆ بارودۆخى سیاسى ناو بەغدایە؟ 

فەرهاد عەلائەدین: دەتوانم بڵێم نەخێر، چونکە تێپەڕاندنى یاساى بودجە بەشێوەیەکى گشتى رۆتینە، خۆى زۆریش دواکەوتییە، ئەوەى جێگەى سەرەنج بوو ئەمجارەیان، یەکەمیان یاساکە کە دواکەت لیژنەى دارایی کارى زۆریان لەسەر کرد، کە (68) کۆبوونەوەیان کرد لەگەڵ لایەنە جیاجیاکان، دووەم، ئەوە بودجەیە ئینتخابیە زۆر ماددە و بڕگەى بۆ زیادکرا کە پێشتر تێدا نەبوو، ئەویش بۆ خاتر خاترانە و تێپەڕاندنى هەندێ بەرژەوەندى تایبەت، لەبەر هەندێ کەسایەتى و حیزبەکان لە پارێزگاکان و هەندێ وەزارەت، کە ئەوەش کێشمە کێشى زۆرى لێکەوتووە، سەرەنجى سێیەمیش، مەسەلەى هەرێم بوو کە  توانیان هەردوولا ڕازى بکەن و سەرکەوتن بەدەست بێنن و هەردوولا پێى دڵخۆش بن. بەڵام بودجە بە شێوەیەکى گشتى یاسایەکى رۆتینە و مەفروز نییە ببێتە بابەتى ڕۆژەڤ، بەڵام لە عێراق کە بەشێوەیەکى گشتى، چونکە ئاڵۆزى زۆرى هەیە، بۆیە دەبێتە جێگەى بەرباس. 

ــ سەردانى سەرۆکى هەرێمى کوردستان بەتایبەتى بە دواى سەردانییەکەى بۆ پاریس، جەنابت چۆن دەیخوێنییەوە، ئەمە بابەتێکە تەنها پەیوەندیى بە پەیوەندییەکانى هەرێمى کوردستانەوە هەیە یاخود ئەو پڕۆژەیەى لە پاریس باسى لێوەکرا ڕێکخستنەوەى عێراق لە شێوەیەکى گشتى ئەویش بەشێک وە بووە لە ئەجیداى سەردانەکەى سەرۆکى هەرێمى کوردستان؟

فەرهاد عەلائەدین: دەمەوێ سەرنجێک بدەم، سەرۆک نێچیرڤان بارزانى پێش ئەوەى بێتە بەغدا کۆبوونەوەیەکى گرنگى ڕێکخست لە هەولێر، کە سەرۆکى حیزبە کوردستانییەکان تێیدا بەشدار بوون، کۆبوونەوەیەکى گرنگ بوو، لەم کۆبوونەوەیش قسەى زۆر ڕاشکاوانە کراوە، کە بارودۆخى ئاڵۆزى ناو هەرێم و ئەو پەڕاگەندەییەى کە حیزبە کوردییەکان لە کوردستان دەیبینین، هەمان کێشە لە بەغدا روویداوە و بەردەوامە، ئەو کێشانەى لە هەرێم لە بەغداش بەردەوامى هەیە لەسەر سیاسەتى کوردى، بۆیە هیوادارین سەرۆکى هەرێم بتوانى یەکڕیزى ناو ماڵى کوردیى یەکبخاتەوە.

سەردانەکەى سەرۆکى هەرێم سەردانێکى گرنگە، وە ئەو بابەتانەى خستیەڕوو لە کۆبوونەوەکاندا، زیاتر تەرکیزى لەسەر چاکردنەوەى پەیوەندى هەرێم و بەغدا بوو، هەرێم کە بەشێکە لە بەغدا، کەواتە بابێین ئەم کێشانەى لە نێوان هەرێم و بەغدا هەیە بە یەکجارى چارەسەریان بکەین، چونکە ئەو بارودۆخەى ئێستا هەیە کە هەموو ساڵێک کێشە و قەیران هەیە، هەموو جارێ وەرە گفتوگۆ بکە دواتر ڕێککەوتنەکە جێبەجێ ناکرێ و هەڵدەوەشێتەوە، ئەوە ناکرێ بەردەوامى هەبێ، ئەوەى من ئاگام لێبێ باسى فەرەنسا نەکراوە، بە تاکید لایەنە عێراقییەکان ڕەنگە نەهێڵن وەکو لوبنان سەرۆکى فەرەنسایان هەر سەرۆکێکى دیکە بێتە ناو کێشەکانى عێراق، ڕەنگە سەرۆکى فەرەنسا بتوانێ ئەم کارە لەگەڵ لوبنان بکات، بەڵام لە عێراق بۆى ناچێتە سەر وە ئەوەى من ئاگام لێ بێ ئەو بابەتە نەخراوەتەڕوو، بەڵام ڕەنگە باسى سەردانییەکەى بە شێوەیەکى گشتى کردبى، کەوا چۆتە فەرەنسا و سەرۆکى فەرەنساى بینیووە.

 ــ بەغدا هەڵبژاردنى لە پێشە بۆ ئەو هەڵبژاردنانەى کە لە پێشیەتى جەنابت چاوەڕێى چى دەکەى بەتایبەت لایەنە شیعیەکان خۆیان لەناو خۆیاندا زیاتر لە جارەکانى پێشوو لەیەکترى دوورکەوتینتەوە و جیابوونەتەوە، پێشبینى چە نەخشەیەک دەکەى لە هەڵبژاردنى داهاتووى عێراق دا، کێ لەگەڵ کێ دەبێ و کێ بەجیا دادەبەزێ بۆ هەڵبژاردنەکان؟

فەرهاد عەلائەدین: ڕاستییەکەى تا ئێستا روون نییە، چونکە هێشتا کاتى پێشکەشکردنى هاوپەیمانییەکان کۆتایی نەهاتووە لە (1-5-2021) کۆتایی دێت، ئەگەرچى سەرەداوەکان دیارە، کوتلەى سەدرى خۆیان بە تەنها دادەبەزن، هاوپەیمانى فەتح کە جاران سێ کوتلە بوون، ئێستا بوونەتە چوار، مەجلیسى ئەعلا بەناوى حەرەکەى تەصحیحەوە خۆیان ناونیشان کردوو، بە سەرۆکایەتیى شێخ هومام عەمودى چوونە ناو کوتلەى فەتح، دەنگۆیەک هەیە ڕەنگە کەتایبى حیزبووڵڵاش بچێتە ناو ئەو کوتلەوە، چونکە لەو سەفەرەى قائانى، یەکێک لەو پێشنیارانەى کە لەبەغدا کردوویەتى ئەوە بووە، باسى لەوەشکردوە ئەگەر لایەنە چەکدارەکان داخلى سیاسەت بن با پێکەوە بن، بەڵام هێشتا بڕیار لەو بابەتە نەدراوە، ئەوەى کە دەمینێتەوە تەیارى حیکمەیە، تەیارى حیکمە بە سەرۆکایەتیى سید عەمار ئەلحەکیم، هەوڵى زۆرییدا هاوپەیمانییەکى وەکو خۆى دەڵێ تعالف تولى دروست بکات، کە شیعە و کورد و سوننەى تێدا بێ، بەڵام سەرنەکەوت بۆیە ئەوان بە تەنها ماونەتەوە ئێستا، ئەوەى تریش کە لە ئارادایە تاڕادەیەک کوتلەى نەسڕ لەگەڵ عەدنان زوڵفى لەگەڵ هەندێ لایەنى ترى نوێى، وەکو حیزبى ئیزدهار و کەسایەتى تر ئەوانە داخلى کوتلەیەک بن، بەڵام ئەمەیش تا ئێستا لە قۆناغى گفتوگۆدایە و هیچ بەرهەمێکى نەبووە و ڕانەگەیێندراوە.

بەڕاستى هێشتا مەشەهەدەکە تەواو دیار نییە لە (1-5) ڕەنگە بزانین کەوا کێ چى دەکات. ئەگەر گۆڕانکارییەک لە نەخشەى سیاسى عێراق بگۆڕێت، ئەویش بەداشدارکردنى خەڵکە بەتایبەتى خەڵکى ناڕازى ئەوکات ڕەنگە ئەوانە زیاتر دەنگ بدەن بەو هێز و کەسایەتییە نوێیانەى دێنەسەر گۆڕەپانەکە، ئەوکات هاوسەنگییەکە بگۆڕێت. 

ــ ڕێک لەسەر ئەوە دەمەوێ پرسیارت لێ بکەم، جەنابت پێشبینى دەکەى ئەو خەڵکەى کە بە خۆپیشانداران ناسراون یاخود بە خاوەنى شۆڕشى تشرین ناسراون، ئەم کەسانە پێشبینى دەکەى لیستێک دروست و بێنەپێشەوە و بەشدارى هەڵبژاردن بکەن، یان خۆیان وەکو کارتێکى فشار دەهێڵنەوە؟ 

فەرهاد عەلائەدین: خۆپیشاندەران بە شێوەیەکى گشتى ناڕێکخراو و پەڕاگەندەن، بۆیە باوەڕ ناکەم بتوانن بە شێوەیەکى گشتى کاریگەرى دروست بکەن لەسەر ئەنجامەکان، ئەوەى کە ئەنجامەکان دەگۆڕێ خەڵکە بێ دەنگ و ناڕازییەکەیە، وە ئەو خەڵکە ئەگەر بێتوو دەنگ بدەن، ڕەنگە ئەوکات بتوانن هاوسەنگییەکە بگۆڕن، بەڵام هەرچى ئەو حەرەکە بچووکانەى کەوا لە خۆپیشاندانەکان سەرى هەڵداوە، چەند پارتێکى کەمن وە بەشێکى گشتى ئیمکانیاتى ماددى و لۆجستییان زۆر کەمە، ڕێکخستنیان کەمە و لۆکاڵن، بۆ نموونە خۆپیشاندەرانى زیقار پەیوەندییان نییە لەگەڵ خۆپیشاندەرانى بەغدا، بەتایبەتیش کەوا هەڵبژاردنەکان لە ئاستى پارێزگاکان نییە بەڵکو بازنەیە، بۆیە زۆر زەحمەت دەبێ ئەگەر ئەوان خۆیان ڕێکنەخەنەوە یان یەکنەگرنەوە لە کوتلەیەکى گەورە بتوانن ئەنجامى بەرچاو بێهنن، بۆیە وەکو حەرەکەى خۆپیشاندەرەکان شتێکى ئەوتۆ نابینینن، بەڵام دەنگدەرى ناڕازى هاوسەنگییەکان دەگۆڕن.

ـــ ئەدى شەخسى کازمى جەنابت پێشبینیت وایە کە لەم هەڵبژاردنە ڕۆڵەک ببینێ یان چە ڕێگەیەک بگرێتەبەر ، چونکە بۆ خۆى چەند جارێک گوتوویەتى بەشدارى لەو هەڵبژاردنە ناکات، بەڵام لێرە و لەوێ دەنگۆى ئەوە هەیە بە شێوەیەک لە شێوەکان ڕاستەوخۆ بێ یان ناڕاستەوخۆ لە هەڵبژاردنەکاندا بەشدار بێ، جەنابت چۆن دەیخوێنیەوە، کازمى بەشدارى ئەم هەڵبژاردنە دەکات یاخود نا، دەتوانێ بیکاتە دەرفەتێکە بۆ خۆى یان نا، چۆن چۆنى لێکدانەوەى بۆ دەکەى؟

فەرهاد عەلائەدین: نەخێر خۆى یەکلاکردۆتەوە کە بەشداری ناکات، ڕەنگە ماوەیەک لەمەوپێش بیرۆکەى ئەوەى هەبێ بێتە سەر گۆڕەپانەکە، بەڵام ئەو بابەتە یەکلایی بوویەوە لە دوو هەفتە لەمەوبەر بە یەکجارەکى بڕیارى دا نەخۆى نە حیزبى مەرحلە کە نزیکە لە خۆى بەشدارى بکەن لە هەڵبژاردنەکان، بەڵام خۆى وەک سەرۆک وەزیران، چاودێرى پڕۆسەى هەڵبژاردن دەکات لە نزیکەوە، تاکید یەکێکە لە کاندیدە بە هێزەکانى بوونەوە بە سەرۆک وەزیران لەگەڵ هەندێ خەڵکى تر کە ڕەنگە ئەوانیش خۆیان ئامادە کردبێ بۆ ئەو بابەتە، بەڵام ئەو وەکو بەشدارى ڕاستەوخۆ بەشدارى ناکات.

ــ کازمى کە وەکو سەرۆک وەزیران هەڵبژێردرا لە ماوەى ڕابردوودا، بێگومان دۆسییەکى ناڕاحەت و قورس بوو، چەند کاندیدێکى جیاواز هەبوو ئەرکى ئەوەیان پێبەخشرا کە کابینەیەک دروست بکەن بۆیان نەکرا، باسى دواى عادل عەبدولمەهدى دەکەم، دواینجار کازمى کردى، کۆمەڵیک ئاڵنگارى زۆر گەورە لە بەردەم کازمى یدا هەبوو، یەکێک لەوانە، یاساى هەڵبژاردن، پڕۆژەیاساى بودجەى (2021)ى عێراق، یاساى دادگاى باڵاى فیدراڵى، ئەوەى ڕاستى بێ زۆر بە گران دەبیندران، خۆى ناتوانى بڵێن کازمى بتوانێ هەموو ئەوانە بە تەنها تێبەپەڕێنێ، چونکە هەموو ئەوانەى تێپەڕێندراون کازمى نەبوون، بەڵام تێپەڕبوونى ئەوانە بۆ کازمى گرنگ بوون بۆ ئەوەى سەرکەوتوو دەرکەوێ، کە لەو ماوەیە کۆمەڵیک ئەرکى پێسپێردراوە، گرنگترینیان ئەوەیە کە لە نزیکترین کاتدا عێراق بگەیەنتە هەڵبژاردنێک بتوانێ جێبەجێى بکات، کازمى بە تواناى خۆى توانى لەم ماوەیە ئەم ڕۆڵانە ببینێ یان پێشبینى دەکەى پشتگیرییەکى دەرەکى هەبێ کە هاوکارى کازمى کرد بێت؟

فەرهاد عەلائەدین: وە خۆت باستکرد ئەو بابەتانە لایەنى سیاسى و کوتلەى سیاسییەکان کە تێیدەپەڕێنن، ئەویش لەبەر بەرژەوەندى گشتى بە شێوەیەکى گشتى و پێویست، بەشێکى زۆر لەو پارتانە کە دەیانەوێ هەڵبژاردن بکرێت، بۆیە دەبوایە یاساى دادگاى فیدراڵى و هەتا بڕیارى خۆهەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان تێبەپەڕێنن، ئەگەرنا هەڵبژاردن ناکرێ وە ئەو لایەنە سیاسییە گەورانە وەکو کوتلەى سەدرى، تەنانەت کوتلەى فەتحیش حەزیان دەکرد ئەو یاسایانە تێبەپەڕێ، توانیشیان تێیبەپەڕێنن، بۆیە باوەڕ ناکەم هیچ لایەنێک بتوانێ بڵێ ئەوە من بووم یان سەرکەوتنى من بوو.

یاساى بودجە تاخیریش بوو، بەڵام لە هەمانکاتیشدا لایەنە سیاسییەکان بوون کارى زۆریان لەسەر یاساى بودجە کرد، وە هەروەک گوتیشم یاساکە یاسایەکى ئینتخابییە، هەر لایەک و شتێکى لێدەستکەوتووە بۆیە هەموولایەنەکان ئامادەبوون بە ژمارەیەکى زۆرەوە دەنگیان لەسەردا، تەنها کوتلەک ئینسیحابى کرد دەوڵەتى یاسا بوو بەسەرۆکایەتیى مالیکى، ئەوانیش چونکە هەندێ تێبینى خۆیان هەبوو، بەڵام ئەوانى تر هەر هەموویان بە ژمارەى زۆرەوە بەشدارییان تێدا کرد، بۆیە بە پێویستى نازانم کە بڵین فلانە کەس بوو، کازمى تا ئێستا وەکو سەرۆک وەزیران کارى کردووە، وە توانیویەتى بلانسێکى باش ڕابگرێ، پەیوەندییە دەرەوەکانى زۆر باش بکات، بەڵام ئەو بابەتانەى تۆ وروژاندنت بەڕاستى ناکرێ بیخەینە خانەى سەرکەوتن بۆ ئەو، ئەوە لایەنى تر هەیە دەتوانرێ بۆ حیساب بکەى وەک دەستکەوت لە هەندێ بابەتدا.

ــ ڕاستە ئەوانە ناتوانى ڕاستەوخۆ بیانووسى لەخانەى دەستکەوت بۆ کازمى، بەڵام لە کۆتایی پرۆسەى سیاسى ئەم چەند مانگەدا هیچ نەبێت ئەو وێنایەى کە دەبیندرێ بە تایبەتى کە لە دەرەوەى عێراق دەبیندرێ یان لە میدیا جیهانییەکاندا دەردەکەوێ، بە جۆرێک لە جۆرەکان وەکو بڵێى کەسایەتیى کازمى، وەک کەسایەتییەکى سەرکەوتوو لە سەرۆک وەزیرانییدا دەکێشرێ، ئەوە جێگەى پرسیارە لەلامان کە دەمەوێ ئەوە بپرسم، ئایا کازمى پڕۆژەیەکە بۆ نموونە ئەمەریکا بیەوێت لە کایەى سیاسى عێراق دا ببێت بە ئەکتەرێکى بەهێز، وە دواى ئەم هەڵبژاردنەش بە سەرۆک وەزیران بمێنێتەوە بۆ نموونە بەرەغمى ئەوەى ئەنجامى هەڵبژاردنەکە چى و چۆن دەردەچێت؟

فەرهاد عەلائەدین: ڕاستە ئەو وێنەیەى کە کازمى هەیەتى لەدەرەوە، وێنەیەکى ئیجابییە، وە بەو جۆرە لە ئەوروپا و ئەمەریکا و کەنداو تەماشاى دەکەن، کە پەیوەندییەکى بەهێزى دروستکردووە، بەڵام ئەمەریکا ئەو هێزە نەماوە بتوانێ کەسێک دابنێ یان کەسێک لاببات، ئەوپەڕەکەى دەتوانێ ئیعتراز بگرێ ئەگەر کەسێکى نەوێ، بەڵام ئەو هێزەى جارانى نەماوە بتوانێ کەسێک بسەپێنێ تەنانەت کاریشى بۆ بکات، بەڕاستى لە عێراق بە شێوەیەکى گشتى لە ئەولویەتى ئەمەریکادا نەماوە، تەنانەت وەزیرى دەرەوەى ئەمەریکا چوار کاتژمێر پرسیار و وەڵامى هەبوو لە کۆنگرێسى ئەمەریکى نەک هەر باسى عێراق، بەڵکو باسى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستیش بە شێوەیەکى گشتى نەهاتەپێشەوە و باسى ئێرانیشى نەکرد، عێراق زۆر زۆر لەخوارى خوارەوەى ئیدارەى ئەمەریکییە، وە قەناعەتیشم نییە ئەو جارە هەمان ئەزموونى (2018) دووپات بکەنەوە، کەوا کەسێک بسەپێنن بەسەر ئەوانى تر، بەڵکو تەماشا دەکەن کێ ببێتە سەرۆک وەزیران تەنها ئەگەر یەکێک بێتن زۆر دژى ئەمەریکا بێ، ئەوکات ڕەنگە بێنە سەرخەت و بڵێن ئەگەر ئەو کەسە بێت ئەمە مامەڵەى لەگەڵ ناکەین، بەڵام لەگەڵ ئەوشەدا تەداخولى ڕاستەوخۆى وەک جاران ناکەن، وە ئەو بڕیارەشیان داوە کە ئەو جۆرە تەداخولە نەکەن جارێکى تر، بۆیە بڕیارەکە دەگەڕێتەوە بۆ عێراقییەکان و حیزبەکان و ئەنجامى هەڵبژاردن دەیسەپێنى کە کێ دەبێتە سەرۆک وەزیران و سەرۆک کۆمار و سەرۆکى پەرلەمان.

ــ شیکارییەکەتم بەلاوە گرنگە دەمەوێ یەک تۆز بەرەى ئێرانیش شی بکەیتەوە، دواى نەمانى قاسم سلێمانى و با بڵێن دەستپێکردنى قۆناغى قائانى بەنیسەت ئێرانەوە لە عێراق دا، هەژموونى ئێران بەسەر عێراقەوە چى لێهاتووە، وە ئەولویەتى ئێران لە عێراق بوو بەچى، چونکە گۆڕانکارییەک کە بە چاو دیارە لە سیاسەتى ئێران لە عێراق دەبیندرێ لە قۆناغى پێشوو وە قۆناغى ئێستا، ئێران تا چەند بەشدار بووە لە سیاسەتى عێراق دا، وە ئێستا ئەولەویەتیان چییە؟

فەرهاد عەلائەدین: ڕاستییەکەى جیاوازى زۆرە، وەکو کەسایەتى، قاسم سولیمانى کەسایەتیەک بوو یەکەم شت مێژووەکى زۆرى هەبوو لەگەڵ قیاداتى عێراقى بەگشتى بە هەموو جۆرەکانییەوە، پەیوەندى شەخسى و تایبەتى هەبوو لەگەڵ هەموو سەرکردایەتییەکان، وە کەسێک بوو زۆر قووڵ تەماشاى سیاسەتى دەکرد و بیرى دەکردەوە، دووربینیش بوو لە زۆر بابەتەدا، تواناى مناوەرەى گەلەک زۆر بوو، بۆیە دەیتوانى بێتە نێوان ناکۆکیى ناو سیاسییە عێراقییەکان و هەندێجار ئیستفادە لەو ناکۆکییانە بکات، هەندێجاریش ببێت بە بەشێک لە چارەسەر و پێکهێنانەوەى ئەو لایەنانە، وە خۆشى داڕێژەرى سیاسەتى ئێران بوو لە عێراق بە شێوەیەکى گشتى، تەنانەت دواى ئەوەى کە لەسەر گۆڕەپانەکە نەما شڵەژانێکى ئێجگار زۆر هەبوو لە سیاسەتى ئێرانى، لەبەر ئەوەى نەیاندەزانى و زۆر وردەکارییان ئاگا لێ نەبوو بەو شێوەیەى کەوا ئەمرى واقیع چییە، بەڵکو سەرەداوى ئەو سیاسەتەیان هەبوو بەڵام وردەکارییەکەیان نەبوو.

هەرچى قائانییە، قائانى زیاتر لە دوورەوە کار دەکات، جار جارە ئەگەر سەفەرێکى بەغدا بکات، وە بەشێوەیەکى گشتى ختوتى عامى سیاسەتەکەى دەردەخات، لەوە بەدواوە ئۆتۆنۆمى داوەتە لایەنە سیاسییەکان، کەوا چى بکەن و چۆن ئەو بارودۆخە بەڕێوە ببەن، بەڵام لە کاتى پێویست ڕەنگە بێتەوە سەر خەت، لە هەمانکاتیشدا ڕۆڵى لایەنى ئیتلاعات زیاتر بووە لە سەردەمى قائانى، کە پێشتر لەسەردەمى قاسم سولیمانى کەمتر بوو، چونکە سیاسەتى عێراق زیاتر بەدەست هێزى قودس بوو نەک ئەوانى تر، بۆیە سیاسەتەکە بە شێوەیەکى گشتى لەڕووى تەکتیکیەوە دەتوانین بڵێن گۆڕانکارى بەسەردا هاتووە، بەڵام لە ڕووى ستراتیژییەوە هەروەکو خۆیەتى، بە نیسبەت ئێرانییەکان عێراق زۆر گرنگە، تەنانەت خۆیان دەڵێن ئەگەر بێتو یەمەن و بەحرین و لوبنان، ئەوانە هەموو کۆبکەیەوە یەکسان نابێت لەگەڵ عێراق، بۆیە عێراق بەنیسەت ئەوان گرنگییەکى زۆر تایبەتى هەیە، وا بە ئاسانى لەدەستى نادەن و زۆر لە نزیکەوە چاودێرى دەکەن و لەگەڵ لایەنە عێراقییەکان هەردەم لە گفتوگۆدان.

ــ لەسەر ئەو هەڵبژاردنە کۆمەڵێک ئەگەر هەیە بۆ هاوپەیمانییەکى کوردى – شیعى، ئەو بابەتە کراوەتەوە لەسەر مێزە، وە هەم حیکمە لەگەڵ یەکێتى و پارتیش، هەم سەدرییەکان ئەگەر پێشى نەڵێی دانوستاندن، هیچ نەبێ بابەتەکەیان خستۆتەڕوو بەرامبەر بە یەک، جەنابت ئەگەرى ئەوە دەبینى هاوپەیمانییەتێکى کوردى – شیعى لە پێش هەڵبژاردنەکان دروست ببێت ئەمە بەشى یەکەمى پرسیارەکەیە، بەشى دووەمى پرسیارەکە ئەگەرێکى ئەوا کاریگەرى لەسەر پێگە و کاریگەرى کورج لە بەغدا دەبێت لە دواى هەڵبژاردن.

فەرهاد عەلائەدین: ڕاستییەکەى نەخێر نابێ، تا ئێستا ئەو هەوڵە فەشەلى هێناوە، وە لایەنى کوردى بە شێوەیەکى گشتى خۆیان ناخەنە هاوپەیمانى گەورەى عێراقى لەگەڵ شیعە یان سوننە، بەڵێ لە ناوچەکە ناکۆکەکان ڕەنگە بتوانن هەندێک هەماهەنگى هەبێ، زیاتر پارتى زۆر جار لە مووسڵ دەیکات، بەڵام بە شێوەیەکى گشتى لە بەغدا بەو شێوەیە ناکرێ، هەرچى پێگەى کوردییە لە بەغدا بەو شێوەییەى ئێستا قەت سەرناکەوێ، ئەو سەردانەى سەرۆکى هەرێم گرنگە، وە هیوادارم بەردەوامى هەبێ، هیوادارم سەرۆکى هەرێم نووسینگە لە بەغدا دابنێ، مانگانە ئەگەر دووجار بەلایەنى کەم بێتە بەغدا، تەنانەت وەزیرە کوردەکان پێویستە هەر هەموویان بێنە بەغدا و هەماهەنگى لەگەڵ وەزارەتەکان بکەن، وە وەزارەتە ئیتیحادییەکان بۆ هەولێر بانگهێشت بکرێن، من بە خراپى نابینم بۆ وەزیرى کشتوکاڵ بێتە بەغدا و لەگەڵ وەزیرى کشتوکاڵى بەغدا کار بکات، بۆ ئەوەى هاوکارى جوتیارى کوردى بکات، یاخود وەزیرى بازرگانى نەیێتن لەگەڵ وەزیرى بازرگانى بەغدا کار بکات، بۆ ئەوەى پارەى گەنم و جۆى جووتیاران بدرێ لە نزیکەوە، تەنانەت ئەگەر تۆ بچى راپرسییەک بکەى لە ناو پەرلەمانى عێراق بڵێی وەرە ناوى سێ وەزیرى کوردم بدێ لە حکوومەتى هەرێمى کوردستان، باوەڕناکەم کەسیان بزانن ئەگەر کورد نەبێ، بۆیە پێویست دەکات پێگەى کوردى زیاتر لە هەماهەنگى و بە بوونیان لە بەغدا بێ نەک بە شێوەیەکى تر.  

سەرچاوە: رووداو

بابەتی پەیوەندی دار

0 لێدوانەکان

نەزەری خۆتان بنووسن

ئیمەیلەکەتان بە هیچ شێوەیێک بڵاو نابێتەوە. هەموو فیڵدە ئەستێرە دارەکان ئیجبارین

ئەمانەش ببینە