Nuce Logo

وەرگێرانی: ئیسماعیل تەها

هەرچەند هاوپەيمانى پارتى نەتەوە پەرست (مەهەپە) لەگەڵ ئاكپارتى بەسەرۆكايەتى رەجەب تەيب ئەردۆغان، كە ئێستا سەرۆك كۆمارى توركيايە رۆڵى هەبوو لە هێشتنەوەى توركيا لەسەر دەسەڵات، بەڵام سەرۆكى توركيا وەك سەرچاوەيەكى هەڕەشە سەيرى ئەو پارتەكە دەكات.

سەرۆك كۆمارى توركيا لە ماوەى (20) ساڵى رابردوو لە رێگەى زاڵبوون بەسەر ركابەرەكانى  سيستەمێكى پاوانخوازييەكەى دامەزراندووە.

لە ململانێكى لەگەڵ ژەنەڕاڵە كەمالييەكان و گولەنييەكان و كورد ئەردۆغان هەموو جارێك سەركەوتوو بووە، هەرچەندە ئێستا بەبێ ركابەر دەسەڵاتى لەبەردەستە، بەڵام تا ئێستاش (مەهەپە) كە تاكە هاوپەيمانە ماوەى پێنج ساڵە بۆ چنينەوەى دەستكەوتەكانى لەگەڵ ئەردۆغان هاوبەشە. 

پارتى دادوگەشەپێدان، پێويستى بەو هاوپەيمانييەيە بۆ ئەوەى پارێزگارى لە زۆرينەى پەرلەمانى بكات، هەرچەندە ئەو دوو پارتە بەرانبەر نەيارە ناوخۆيى و دەرەكييەكان ئەو هاوپەيمانييە بە موقەدەس ناودەبەن، بەڵام تيرۆرى سياسى ئەم دواييە و رووداوەكانى دواتر دەريانخست رێككەوتنى ئەو دوو پارتە بەهێز نييە.

ئەردۆغان بەسەر زۆربەی ركابەرەكان زاڵ بووە

ئاشكرابوونى كەسايەتييە ديارەكانى پارتى نەتەوە پەرست لە كوشتنى سينان ئەتيس، سەرۆكى پێشووى رێكخساتنى گورگە خۆڵەمێشييەكان، كە سەر بە پارتى نەتەوە پەرستە، چەند هەفتەيەك پێش ئەو بوومەلەرزە گفتوگۆى زۆرى بەدواى خۆيەوە هێنا.

لە (30) مانگى كانوونى يەكەمى ساڵى رابردوو ئەتيس لە ئەنقەرە بە چەكى گرووپەكانى مادەهۆشبەرەكان كوژرا، پۆليس ئێستا ئاشكراى دەكات ئەو بكوژەكانى ئەتيس پەيوەنديان بەو پارتە نييە، بەڵام لەوانەيە ئەو هێڵە بيبەستێتەوە بە (مەهەپە).

جێى ئاماژە پێكردنە لێكۆڵينەوە لە جێبەجێكردنى ئەو رووداوە، لەلايەن بەڕێوەبەراتييەكانى كە پەيوەندييان لەگەڵ ئەردۆغان هەيە بەڕێوە دەچێت، ئەو بەڕێوبەراتييە تێدەپەڕێنێت كە ئەندامانى مەهەپە كۆنتڕۆڵيان كردووە، لەگەڵ ئەوەشدا هەواڵگرى توركيا لەدواى ئەو تيرۆركردنە راپۆرتێكى لەسەر پەيوەندييەكانى مەهەپە داوە بە ئەردۆغان.بۆيەش هەندێك رۆژنامەنووس پێيانوايە دزەكردن و قووڵكردنەوەى ئەو لێكۆڵينەوە بەبێ دەستخۆشى ئەردۆغان نەكراوە، ئەو بۆچوونەش هەيە ئەردۆغان دەيەوێت لەگەڵ ياردەرەكانى تاكۆتايى بڕوات.

هەرچەندە تا ئێستاش بۆ دەستپبەركردنى كۆنتڕۆڵكردنى پەرلەمان ئەردۆغان پێويستى بە پاڵپشتى سياسى دەوڵەت باخچەلى، سەرۆكى مەهەپە هەيە، بەڵام هيواخوازيشە لە حاڵەتى سەركەوتنەوەى لە هەڵبژاردنەكان لە قۆناغى داهاتوو، هەژموونى مەهەپە بەسەر بيرۆكراتى سنووردار بكات.

لە رابردوو هاوپەيمانى لەگەڵ باخچەلى بۆ ئەردۆغان بۆ زاڵبوون بەسەر ركابەرە سياسييەكان و قووڵكردنەوەى سيستەمى پەرلەمانى زۆر سوودبەخش بوو، لەگەڵ ئەوەش ئەو بوومەلەرزەى هەفتەى رابردوو لەپێش هەڵبژاردنە گشتييەكان ئەردۆغانى خستە دۆخێكى نائاسايى، ئەوەش وادەكات پشتبەستنى بە مەهەپە زياتر بێت. 

ململانێكانی نێوان ئاكپارتی و مەهەپە دەستی پێكردووە

لەلايەكى تريشەوە پارتى نەتەوە پەرەست بە هاوبەشايەتى لەگەڵ ئاكپارتى لە رێگەى هەژموونى لە پۆستە سەرەكييەكان دەستكەوتى هەبووە، بەڵام ئەگەر ئەردۆغان لە رێگەى برەوداو بە پەيوەندى مەهەپە و گورگە خۆڵەمێشييەكان بدا، كە كۆمەڵێكن كاريگەريى گەورەيان بەسەر بيرۆكرايەتى ئەمنى نييە نابێتە كارێكی لەناكاو، جگە لەوەش لە پێكهاتە و رێكخستنى ناو ئەو پارتە و مێژوويى درێژى چالاكى نيمچە سەربازيى كاريگەريان زۆربووە.

ئەگەر ئەردۆغان لەگەڵ نەتەوەييەكان لەسەر دابەشكردنى دەسەڵات نەگاتە رێككەوتنێكى نوێ، ئەوا لە داهاتوو ئاڵۆزييەكانى نێوانيان بۆ رووبەڕووبوونەوەى نوێى سياسى دەگۆڕێت.

پەرتكە و زاڵبە

هاوپەيمانى ئێستاى ئەردۆغان لەگەڵ مەهەپە، جگە لە نوێنترين رووداو لە زنجيرەيەك هاوپەيمانى كە بۆ بەهێزكردنى پێگەى خۆى بەكارى هێنا هيچ شتێكى تر نییە، ئەوەش  مامەڵەى لێهاتووى ئەردۆغان لەگەڵ  كوتلە جۆراوجۆرە بەهێزەكان دەردەخات.

هەرچەندە لە قۆناغى يەكەم لە (2003) دەسەڵاتى ئەردۆغان وەك سەرۆك وەزيران پەيوەست بوو بە زۆرترين دۆست و دژمنەكانى، بەڵام سەركەوتووش بوو لە، هەركاتێك هاوپەيمانەكانى ئەردۆغان هێزێك لەسەرووى تێروانينەكانى بەدەستهێنا بێت و ئامادەيى تەواو بۆ كودەتا بەسەری و دروستكردنى هاوپەيمانى نوێ بۆ پاڵپشتى ئەنجامدانى ئەوكارە دژى هەبووبێت، سەرۆكی لە دوورخستنەوەى ركابەرەكانى و بونيادنانى هاوپەيمانەكانى دژ بە ئامانجەكانى سەركەوتوو بووە.

لەسەرەتاى دەسەڵاتى ئەردۆغان سوپا و دادگا دوژمنى سەرەكى بوون، كە چەند ساڵێكى كەم پێشتر ئيسلامييەكى پێش ئەردۆغانيان لە دەسەڵات دوورخستبۆوە.

ژەنەڕاڵەكان دادگا لە (2008) هەوڵيان دا ئاكپارتى هەڵوەشێننەوە، خۆيان وەك پارێزەرى بەهاكانى كەمالى كۆمارى توركيا نيشان دا، ئەردۆغان لەو كاتە خۆى لە ريزى هاوپەيمانە ليبراڵەكان و لايەنگرانى گولەن نيشاندا بۆ ئەوەى دەسەڵاتى خۆى بەسەر سوپا بسەپێنێت. 

وەزیری ناوخۆی توركیا هەوڵی دوورخستنەوەی كەسە نزیكەكانی ئەردۆغان دەدات

لە ساڵى (2010) پەيوەندييەكانى ئاكپارتى و بزاڤى خزمەت، كە سەر بە فەتحوڵا گولەن بوو، زیاتر رووی لە ئاڵۆزی كرد، ئەردۆغان بە پشتبەستن بە بازنەيەكى فراوانترى هاوبەشەكانى بەسەر ئەو ركابەر نوێيەى زاڵ بوو، پاشانیش گرووپە سياسييە كوردييەكان و ليبڕاڵەكانی كردە ئامانج.

لەكۆتاييەكانى ساڵى (2013) پەيوەندييەكانى ئاكپارتى لەگەڵ شوێنكەوتووانى گولەن پچڕا، ئەمجارە ئاكپارتى دەستى بۆ دوژمنێكى نوێ درێژكرد، كە ژەنەڕاڵە كەماليستەكانى پێشووبوون، كە لە لێكۆڵينەوەكانى پەيوەست بە كاروبارى وڵات ببوونە جێى گومان بە (دەوڵەت لەناو دەوڵەت) دەژمێردران. دواى ئەوەى ئەردۆغان لە كۆتاييهاتنى لايەنگرانى گولەن دڵنيابوو، لە (2021) سەرلەنوێ دەستى بە دەستگيركردنى ئەو ژەنەڕاڵانە كردەوە.

هەرچەندە پێشتر بەستەڵەكى نێوان كورد و ئەردۆغان توابۆوە، بەڵام ئەوەى زۆر بەخێرايى ئەردۆغانى  لە كورد بێهيوا كر، هاوپەيمانى كورد بوو لەگەڵ توركە نەتەوە پەرستەكان كە لە (2015)، بەدياريكراويش پارتى كرێكاران و پارتى ديموكراتى گەلان، كە پارتێكى سياسى كوردييە وەڵامى هەندێك لە خواستەكانى ئەردۆغانى لە سياسەتى ناوەخۆيى و دەرەوە نەدايەوە، ئەردۆغان هيواخواز بوو ئەو پارتەى لە رۆژئاوا لەشوێنى پەكەكەيە دژ بە ئەسەد و دەسەڵاتەكەى هاوكارى بێت، لەناخۆى توركيا هەدەپە لەگەيشتن بەسەرۆكايەتى پاڵپشتى بكات، بەڵام هەردوولا خواستەكانى ئەردۆغانيان رەتكردەوە، ئەوەش بووە هۆى ناكۆكى نوێ و دروستبوونى بەربەست لەبەردەم دانوستاندنەكانى نێوانيان.

كاتێك ئەو هێزە كوردييە لە مانگى حوزەيرانى ساڵى (2015) بەربەستى چوونە پەرلەمانى تێپەڕاند پێگەيەكى هەستيارى لەپەرلەمان بەدەستهێنا، ئاكپارتى زۆرينەى پەرلەمانى لەدەستدا دڵەڕاوكێى ئەردۆغانى لە هەڵبژاردنەكانى زياتر كرد. لەو سەربەندەش پەكەكە لەناوخۆى توركيا پێگەى خۆيى بەهێزتركرد، يەكينەكانى پاراستنى گەل، كە سەربە پەكەكەن بە هاوبەشى لەگەڵ ئەمەريكا ناوچەيەكى لە سووريا دابڕى، ئەو گۆڕانكارييانە بەس بوو بۆ ئەوەى ئەردۆغان بەرانبەر كورد بگۆڕێت، نەوتەوە پەرستەكانى تورك نموونەبوون بۆ ئەوەى قوورسايى ئەردۆغان هاوسەنگ بكەنەوە.

لەو كاتەوە رۆژ لەدواى رۆژ هاوبەشى ئەردۆغان لەگەڵ مەهەپە بەهێزتر دەبێت، دواتريش باخچەچى هاوكارى ئەردۆغانى كرد بۆ ئەوەى لە (2017) گۆڕانكارى لە دەستوور بكات و سيستەمێكى نوێى سەرۆكايەتى دامەزرێنێت.

كاتێك لە (2018) ئەردۆغان جارێكى تر لە هەڵبژاردنەكان زۆرينەى پەرلەمانى لەدەستدا، پارتى نەتەوە پەرست پاڵپشتى ئەردۆغانى كردەوە بۆ ئەوەى كۆنتڕۆڵى دامەزراوەى ياسادانان بكات.

لەبەرانبەردا نەتەوە پەرستەكان بەكردەيى بوونە بەشێك لە هاوپەيمانى دەسەڵاتى فەرمانڕەوا، لە پۆليس و دادگا و حكومەت هەژموونيان بەدەستهێنا، لەگەڵ دوورخستنەوەى شوێنكەوتووانى گولەن لە (2016) لە حكومەتى توركيا دوورخرانەوە نەتەوەپەرستەكان شوێنەكانيان پڕكردەوە.

ئەگەر سەيرى پەيكەرى ناوەندى توركيا و كلتوورى سياسى لە قووڵكردنەوەى دەوڵەت و ئەو دابونەريتانەى لە دەوڵەتى قووڵ پەيڕەو دەكرێت، قووڵبوونەوەى مەهەپە لە دەزگاى بيرۆكراتى تەنيا بەهۆى دابەشكردنى دەستكەوتەكان نييە، بەڵكو دابەشكردنى دەسەڵاتى وڵاتيشە، ئەوەش وايكردووە مەهەپە لە هاوپەيمانييەك زياتر بێت.

لە رێڕەوێكى درێژ مەودا بەرەو سيستەمى يەك پياوى ئەردۆغان لە ميانەى هاوسەنگيەكى ورد دەسەڵاتى خۆى بەهێزكرد، هەرگيز بە تەنياش نەچۆتە ناو ململانێيەكان، بەڵكو بۆ دوورخستنەوەى ركابەرەكانى چۆتە هاوپەيمانى لەگەڵ دوژمنى دوژمنەكانى، بەو هۆيەش هاوپەيمانە نوێكان سووديان لە چوون بۆ هاوپەيمانييەكى خاوەن رۆڵ وەرگرتووە و هەژموونيان بەدەست هێناوە، ئەردۆغان سياسييەكى لێهاتووە كاتێك دووژمنەكانى شكستيان هێنا و هاوبەشە نوێكانى بەهێزتربوونەوە، دوو دڵ نابێت لەوەى كودەتا لە دژيان دووبارە بكاتەوە.

ئایا زریانێك لە ئاسۆ دەركەوتوو؟

لە سەروبەندی هەڵبژاردنە گشتییەكانین، تا ئێستا ئاكپارتی و مەهەپە هەردوولا، بۆ ئەوەی پارێزگاری لە زۆرینەی پەرلەمانی بكەن پێویستیان بە یەكتر هەیە، هەرچەندە نەتەوەپەرستەكان كاردەكەن بۆ بەهێزكردنی دەسەڵاتیان لە حكومەت بەردەوامی بەو پەیوەندییە دەدەن و بەرەو مانەوە لە بەشێكی حكومەتی هاوبەش هەنگاو بنێنن، بەڵام پاڵپشتی دەنگدەرانیشیان بۆ ئەو پارتە لاوازە، چونكە لە (7%)ی دەنگدەران گوتوویانە لە هەڵبژاردنەكانی داهاتوو دەنگ بە پارتی نەوەتەوە پەرست دەدەین، سەرەڕای ئەوەش بەریەكەوتنی ئەو پارتە لەگەڵ ئەردۆغان، دەبێت مەهەپە باجێكی گەورە بدات.

بەڵام سەربارەت بە ئاكپارتی و ئەردۆغان، پاداشت وەردەگرن، ئەو هێزە گەشەكردووەی نەتەوە پەرستەكان لە حكومەتی بیرۆكراتی و توندڕەوی ئایدلۆژی و رۆڵیان وەك دروستكەری سەركردە لە پێكهاتەی حكومەتی دوای ئەردۆغان سێ ئەگەری هەیە، لەوەیە تاقیكردنەوەی هاوپەیمانی هەردوو پارت بێت لە قۆناغی داهاتوو.

هیچ سەركردە یاخود سەركردەی پارتێكی خۆسەپێن نییە، خوای ئەوەی هەبێت دەسەڵات بەدەست هێزێكی ترەوە هەبێت، ئەگەر هەیە گەشەی هەژموونی نەتەوە پەرستەكان لە رێگەی پۆلیس و هەواڵگری و دادگا و سوپا بەسە بۆ دوورخستنەوەی ئەردۆغان و ئاكپارتی.

لەكۆتایی ئەو هەژموونە نەتەوەییە  لە هەندێك كات تا دەسەڵاتی ئاكپارتی و ئەردۆغان تێدەپەڕێنێت، بۆ نموونە سلێمان سۆیڵۆ، وەزیری ناوەخۆ نزكترین كەسە لە باخچەلی و نەوەتەوەییەكان، توانی هەندێك كەسی نزیك لە بەیرات بەیرەقی زاوای ئەردۆغان دوورخاتەوە و بە كەسانی نزیك لە نەتەوەییەكان شوێنیان پڕبكاتەوە، ئەو ململانێیەی سۆیلۆ لەسەر دەسەڵات لەگەڵ بەیرەك گفتوگۆی فراوانی لە بڵاوكراوە هەواڵییەكانی توركیا لەسەر كراوە.

بەهەمان شێوە ئاڕاستەی ئایدۆلۆژیای دەزگای پۆلیس لە مەهەپە نزیكترن تا ئاكپارتی، بەتایبەت ئەو هەڵمەتە دڕندانەی بەم دواییە پۆلیس كردیە سەر دامەزراوەی (فورقان).

هەرچەندە دامەزراوەی فورقان بەهۆی دژایەتی حكومەت لەگەڵ ئاكپارتی رێكنەكەوتووە، بەڵام بەكارهێنانی پۆلیس دژ بەو دامەزراوەیە هەندێك لە بەرپرسانی ئاكپارتی نیگەران كردووە، لەگەڵ ئەوەشدا باخچەلی پاڵپشتی تەواوی پۆلیس دەكات، ئەوەش لە ناكۆكیە كە ئەگەری ئاماژەیە بۆ بیرۆكراتی ئەمنی زیاتر ملكەچ بۆ مەهەپە، تا ئاكپارتی، سەرەڕای ئەوەش كاریگەری پارتی نەتەوە پەرست بەرەو دەرەوەی حكومەتی توركیا درێژبۆتەوە، پەیوەندییەكی قووڵی لەگەڵ مافیا توركییەكان و مێژووێكی درێژی نیمچە سەربازی هەیە، بۆیەش بۆ ئەردۆغان و پارتەكەی شتێكی لەناكاو نییە ئەگەر لە قۆناغێك پێیان وابێت هێزی هاوپەیمانە نەتەوەپەرستەكەیان وەك هەڕەشەیەك زیادی كردووە. 

ئیبراهیم كاڵن و هاكان فیدان بەهێزترین كەسی نزیك ئەردۆغانن

تووندی ئایدۆلۆژیای مەهەپە لە سیاسەتی ناوخۆیی و دەرەكی بەربەستێكی ترە لەبەردەم ئەردۆغان، لەو چەند ساڵە كەمەی دواییی بەهۆی زیادبوونی ناڕەزایی خەڵك بەرانبەر كێشە ئابوورییەكان و خراپی دەسەڵات، ئەردۆغان بۆ كپكردنەوەی ئەو ناڕەزاییە پەنای بۆ نەتەوایەتی تورك بردووە.

ئەردۆغان لە وتارەكانی لە گوتاری یەكێتی ئیسلامی دووركەوێتەوە كە پێشتر پشتی پێدەبەست، گوتاری نەتەوەیی و بیری فراوانخوازی دوژمنكارانەی لە سیاسەتی دەرەوە زیادییكردووە، ئەوەش بۆ قۆستنەوەی هەستی نەتەوە پەرستەكان بوو، بەڵام ئەگەر پێویست بكات دووبارە بە دانوستاندن لەگەڵ كورد دەست پێبكاتەوە، یاخود گۆڕانكاری لە سیاسەتەكان بكات، دەبێتە كۆتایی هیوای نەتەوە پەرستەكانی تورك.

ئەردۆغان حەزناكات دیدێكی كارای دەرەكی لە نەتەوایەتییەكەی باڵاتر بێت، ئەوەش  بۆ هەڵوێستی سیاسی توركیا دووبارەیە، لە (1944) دەسەڵاتی یەك پارتی بریتی بوو لە پارتی گەلی كۆماری و توركە نەتەوە پەرستەكان، دادگاییە سیاسییەكان زاڵ بوو بەسەر هەموو شرۆڤەیەكی ركابەرەكانی ناسنامەی نەتەوەیی تورك، ئەوەش لە سایەی دۆخێكی سیاسی ناوەخۆیی و نێودەوڵەتی بەشێوەیی ریشەیی بوو لە جیهانی دوای جەنگ.

كۆتایی كە كۆتایییش نییە، كە پلانی دوای ئەردۆغانە خاڵی بەیركەوتنی نێوان ئاكپارتی و مەهەپەیە، نەتەوە پەرستەكان لە چوارچێوەی هەژموونیان لە بیرۆكراتی ئەمنی و دادگا و حكومەت و پەرلەمان كاردەكەن، ئەگەریش هەیە پۆستە سەرەكییەكان پێهاتەی نوێی دوای ئەردۆغان لە توركیا دیاری بكات.

بۆچوونی بەهێز ئەوەیە ئەندامانی خێزانیی ئەردۆغان و هاوكارە ئیسلامییەكانی وەك هاكان فیدان و ئیبرهیم كاڵن ئەگەر هەیە پلانیان بۆ جێگرەوەی ئەردۆغان هەبێت بۆ لاوازكردنی مەهەپە، كە تا ئێستا ئەو توانایەیان هەیە ئەم كارە بكەن.

بە پشتبەستن بە مامەڵەی ئەردۆغان لەگەڵ هاوپەیمانەكانی پێشوو بەم هۆیەوەشە هاوپەیمانی ئاكپارتی و مەهەیە رووبەڕووی ئاڵنگەری گەورە دەبنەوە، چونكە بەریەكەوتنی هەردوو پارت كارێكی چاوەڕوانكراوە.

هەرچەندە وادەردەكەوێت پارتی نەتەوەپەرست لە پشكی ئێستای لە دەسەڵات رازییە، بەڵام باخچەلی بە گۆڕانكاری لە سیاسەتی توركی ناسراوە. كاتێك لە هەڵبژاردنی ساڵی (2002) پەیوەندییەكی تەلەفۆنی چاوەڕواننەكراوی لەگەڵ هاوبەشەكانی لە هاوپەیمانی بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجام دا، هەموویان سەریان سووڕما.

لەدوای (2015) دوو دڵ نەبوو لە رێككەوتن لەگەڵ ئەردۆغان، كە ئەو كەسەبوو  باخچەلی دابوو بەهۆی گەندەڵییەوە سكاڵای لەسەر تۆمار بكات.

ئەگەر سەیری ئامادەیی باخچەلی بكرێت بۆ گۆڕینی هەڵوێستی، ئەگەری زۆرە هەركات هەستی كرد ئاكپارتی لاوازە دەستبەرداری ئاكپارتیش بێت، لەبەر ئەوەش میراڵ ئاكشنار راكابەرە نەتەوەییەكەشی سەر بە ئۆپۆزسیۆنە، بۆیە لایەنی تیۆرییەوە دەچێتە پاڵ سیاسییە كارەكانی تر لە توركیا جگە لە پارتە كوردییەكان.

لە كۆتایی باخچەلی گەڕیتەوە لای نەتەوە پەرستەكان 

بۆ نموونە ئەگەر ئەردۆغان لە هەڵبژاردنی داهاتوو نەتوانێت سەركەوێت، ئەگەری بەهێز ئەوەیە نەتەوە پەرستەكان دەسەڵاتێكی نوێ لە توركیا هەڵبژێرنەوە.

راستە ئەگەر هەیە بەتەواویی لێكۆڵینەوە لە راپۆرتەكانی سەبارەت بە ململانێی نێوان سلێمان سۆیلۆ و بەیرەق، یاخود هەردوو پارت نەكرابێت، بەڵام ئەو دۆخەی ئێستای بۆ دیموكراسی توركی بوارێكی فراوانی بۆ رۆژنامەی سەربەخۆ نەهێشتۆتەوە، بەڵام لەگەڵ پشتگوێخستنی هەموو راپۆرتەكانی پەیوەست بەو دوو پارتەش تەرازووی هێز و مامەڵەی پێشووی ئەردۆغان لەگەڵ هاوپەیمانە دیارەكانی بۆ رووبەڕووبوونەوە راپۆرتەكان نزیك دەكاتەوە لە راستی. 

ئاكپارتی لەو قۆناغەی ئێستا و تەنانەت دوای هەڵبژاردنەكانیش بژاردەی جەنگێكی گشتگیری نییە، بەریەكەوتنی راستەوخۆ لەو قۆناغە بۆ هەردوولا باجی دەبێت، بەڵام ئەگەر ئەردۆغان هەوڵیش بدات دەسەڵاتی نەتەوە پەرەستەكان كۆتایی پێ بهێنێت و لە چوارچێوەی بەدەستهێنانی قوورسایی هاوسەنگی هێز بەڕووی لایەنەكاراكانی لە داهاتوو جیا دەبنەوە لە چوارچێوەی بیرۆكراتی و سیاسەت، باخچەلی و هاوكارەكانی رووبەڕووی مەترسی دەستبەردانی هەندێك دەستكەوتی گەورە دەبنەوە، كە لە چەند ساڵی رابردوو بەدەستهێناوە، سەرەڕای ئەوەش ناتواندرێت ئەردۆغان تا چەند دەتوانێت هەژموونیان بچووك بكاتەوە.

ئەگەر ئەردۆغان سەركەوتوو بوو لەدووبارە كۆنتڕۆڵكردنەوەی دەسەڵات بەسەر مەهەپە، ئەوا دەسەڵاتی تەواوی بەسەر بیرۆكراتی دەبێت و پاڵەوانی نەتەوەیی تورك خۆی دەبێت، پێگەی خۆیی و هاوڕێ ئیسلامییەكانی لە داهاتووی سیاسی توركیا مسۆگەر دەكات، بۆیە پەیوەندیی ئاكپارتی و مەهەپە لەو پرسە یەكلاكەرانەوەیە پێویستە لە قۆناغی پێش هەڵبژاردن و دوایی هەڵبژاردن چاودێری بكرێت. 

سەرچاوە: پەیمانگەی واشنتن