Nuce Logo

وەرگێرانی: ئیسماعیل تەها

حكومەتی توركیا سوورە لەسەر ئەوەی ئەو ئاڕاستە نەرمەی سوید بەرانبەر پارتی كرێكاران و گرووپەكانی تری دژ بە وڵاتەكەی گرتوتیەبەر، پێویستە بیگۆڕێت، ئەوەش بۆتە بەربەست لەبەردەم وەرگرتنی ستۆكهۆڵم لە ناتۆ.

پارتی كرێكاران لەسەرەتا لە سوید وەك پارتێكی ئاسایی مامەڵەی لەگەڵ دەكرا، دوای زنجیرەیەك كوشتنی ئەو كەسانەی لەو پارتە جیادەبوونەوە، ئۆلۆڤ بالمە، سەرۆك وەزیرانی سوید لە (1985) خستییە لیستی تیرۆرەوە، ئەوەش یەكەم وڵاتی ئەوروپی بوو بڕیارەی دژبە پەكەكە دا. 

تیرۆركردنی بالمە

لە ساڵی دواتر بالمە تیرۆركرا، چەند بۆچوونێك هەبوو، یەكێك لەو بۆچونانە ئەوەبوو، پارتی كرێكاران و ئێران تیرۆریان كردووە، بەڵام سوید نەیتوانی ئەوە پشتراست بكاتەوە، بەمەش پەكەكە وەك پارتێكی گومانلێكراو مایەوە.

لەدوای تیرۆركردنی بالمە، سوید بەرانبەر لایەنگران و چالاكوانانی پەكەكە سیاسەتی دەستوەرنەدانی گرتەبەر، یاسای پەنابەری سویدی و رادەستنەكردنەوەی تاوانباران لە هەشتا و نەوەدەكانی سەدەی رابردوو، دەیان هەزار كورد لەو سیاسەتەی ئەو وڵاتە سوودمەند بوو، لەوانەش ئەندامانی پەكەكە.

بە درێژایی دوو دەیەی دواتر پەكەكە و لایەنگرانی لەبواری فشار و كۆكردنەوەی پارە و بانگەشە لە سوید و ئەڵمانیا و وڵاتانی تر  توانای گەورەیان پەیداكرد، بەوەش سوید و وڵاتانی ئەوروپا بوونە بنكەیەكی یەدەگە بۆ ئەو پارتە.

ستراتیژیەتی دوولایەنە

چالاكییەكانی ئەو پارتە یەكیكە لەو نموونانەی بۆ كێشەیەكی فراوانتر لە ئەوروپا، ئەو پارتە پشت بە ستراتیژیەتی جۆراوجۆر دەبەستێت، لە ئەوروپا پەیڕەوی لە چالاكی ئاشتیانە دەكات بۆ كردنەوەی هاوكاری بۆ چالاكییە چەكدارییە ئاشكراكانی لە توركیا و سووریا و عێراق.

بۆ ماوەی چەندین ساڵە وڵاتانی ئەوروپا چاویان لە چالاكیان پۆشیووە، كە بۆ پاڵپشتی چالاكییە پەكەكە كۆدەكرێتەوە، هەروەها چاوپۆشی لەگەڵ رێكخراوە یاخیییبووەكان واییكردووە سووید ببێتە پەناگەیەكی ئارام بۆ پەكەكە، بۆیە چاوەڕوان دەكرێت ئەنقەرە هەموو میكانزمەكانی بەردەستی بەكاربهێنێت، لەوانەش كارتی وەرگرتنی سوید لە ناتۆ، بۆ كۆتاییهێنان بەو پەناگە ئارامەی پەكەكە.

چالاكی تاوانكاری

بەگوێرەی پۆلیسی یەكێتی ئەوروپا، چالاكییە تاوانكارییەكانی پەكەكە بەردەوامە، لەوانەش سپیكردنەوەی پارە و بازرگانی مادەی هۆشبەر، بەوەش لە چەندین وڵاتی ئەوروپا دەستگیركراون و سەركۆنەكراون، بەڵام ئەوە لە سوید نەكراوە.

ئەوەشی دۆسیەی سویدی كردووە بە دۆسیەكی كەم وێنە ئەو هەوڵانەی ئەنقەرەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەكەكە و پاڵپشتییەكانی پەیەدە لە (2020)وە لە سوید، كە باڵی سیاسی یەپەگەیە، كە بەشێكە لە رێكخراوەكانی سەر بەپەكەكە.

سوید یەكێكە لەو وڵاتە ئەوروپیانەیە لە (2016)وە رێگەی داوە پەیەدە نووسینگەیەك لە ستۆكهۆڵم بكاتەوە، دوای پێنج ساڵ وەزیرانی بەرگری و كاروباری دەرەوەی ئەو وڵاتە لە رێگەی ڤیدیۆ كۆنفراس لەگەڵ بەرپرسانی باڵای یەپەگە كۆبوونەوە، ئەوەش بووە هۆكاری ئەوەی توركیا بانگهێشتی باڵیۆزی سوید لە ئەنقەرە بكات.

لە ساڵی رابردوو ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات كە پەیەدە تێیدا باڵادەستە لە ژێر چاودێری وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە كۆنفراسێكی لە ستۆكهۆڵم بەست.

سوید و وڵاتانی ئەوروپا بەردەوام لەگەڵ توركیا موناقەشەی ئەوە دەكات جیاوازی لە نێوان پەكەكە و رێكخراوەكانی رۆژئاوای كوردستان هەیە، توركیاش ئەوە رەت دەكاتەوە، كە جیاوازیان هەبێت.

ئەنقەرە یاخود ئەو حزبە؟

بەرپرسانی توركیا دەڵێن، مووشەكی (AT-4)ی سویدی لە هێرشەكانی بۆ سەر توركیا و عێراق بەكار هاتووە، سەرەڕای هەبوونی پرسی ئەو مووشەكانە، سوید ئاسانكاری دەكات بۆ چالاكییەكانی پەكەكە و لقەكانی ئەو حزبە، ئەو چالاكییە سیاسی بێت، یاخود سەربازیی.

بە رووانین لە سوویدیی و ئەوروپییەكان و واشنتن، كە وەرگرتنی سوید و فینلەندا لە ناتۆ، توخمێكی یەكلاكەرەوەیە بۆ ئاساییشی بە كۆمەڵ دژ بە دوژمنكاریی رووسیا، كە نزیكەی ساڵێكە هێرشەكانی بۆ سەر ئۆكراینا دەستپێكردووە، ئەنقەرەش ئەوە بە دەرفەتێكی زێڕین دەزانێت بۆ سەپاندنی رێكارێكی یەكلاكەرەوە بۆ ئاسایشی توركیا، تاوەكو سوید كۆتایی بە هاوكارییەكانی پارتی كرێكاران بهێنێت، ئەوەش لە كاتێدایە سوید ئەو كارە بە نادادپەروەری دەزانێت، كە رۆژئاوا ناچاری دەكات لە نێوان توركیا و پەكەكە یەكێكیان هەڵبژێرێت.

سەرچاوە: خەلیج جەدید