Nuce Logo

وەرگێڕانی: ئیسماعیل تەها

ماڵپەڕی (میدل ئیست ئای) بەریتانی لە راپۆرتێكدا تیشك دەخاتە سەر دووبارە داڕشتنەوەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقیا و كاریگەرییەكانی جەنگی ئۆكراینا، كە لەدوای جەنگی جیهانی دووەم گەورەترین ململانێیە لە ئەوروپا.

سوپای رووسیا لە كاتژمێرەكانی سەرەتای ئەو جەنگ كە لە (24)ی شوباتی ساڵی رابردوو دەستى پێكرد، زۆر بەخێرایی پێشڕەوی كرد، چاوەڕوان دەكرا لە ماوەی چەند هەفتەیەك كیێڤ بكەوێت، ئەگەر لەماوەی چەند رۆژێك نەبێت، بەڵام ئەوە رووینەدا، بەبێچەوانەوە سوپای ئۆكراینا هێرشی پێچەوانەی دەستێكردەوە.

لەدوای (12) مانگ وەك دیارە ململانێیەكە لە چارەسەر نزیك نەبۆتەوە، بەڵام گۆڕانكاری زۆر بەسەر لایەنە ركابەرە سیاسییەكانی هەردوولا دروستبووە، هەروەها هەڵبەز و دابەزیش لە بازاڕەكانی وزە دروستبووە، ئەوەش بۆتە هاوبەشی نوێ لەنێوان وڵاتانی كەنداو و بەشێكی ئەوروپا و جگە لەو قازانجە زۆریەی بەدەست هاتووە.

میسر و تونس و لوبنان، ماوەی شەش مانگە هەوڵدەدەن بەرەنگاری كەمبوونەوەی هاوردەی گەنم ببنەوە، كە ئەو جەنگە بۆتە بەربەست لەبەردەم بەڕێكەوتنی بارهەڵگرە گەنمەكان لە بەندەرەكانی ئۆكراینا. 

لەو سەروبەندە هەریەك لە ئیسرائیل و توركیا و ئیمارات هەوڵیان دا نێوەندگیری بكەن بۆ ئەوەى ئاشتى لە رۆژهەڵاتى ئەوروپا پسەپێنن، بەڵام سەركەوتوو نەبوون. 

جەنگی رووسیا بە حەوت رێگە گۆڕانكاری لە پێكهاتەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دروستكردەوە:

1ــ توركیا جڵەوی دەستپێشخەری دیپلۆماسی گرتەدەست:

توركيا كە لە كەناراوەكانی دەریای رەش لەگەڵ ئۆكراینا و رووسیا هاوبەشە، هەوڵی دا لەو جەنگە بە بێلایەنى بمێنێتەوە، ئەوەش لەبەر یەك هۆكاری دیاریكراوبوو، بەدرێژایی مێژوو مۆسكۆ و ئیستەنبۆڵ لە سایەی دەسەڵاتی عوسمانییەكان شەڕیان بوو، شەڕەكەش لەسەر كۆنتڕۆڵكردنی گرنگترین رێڕەوە ئاوییەكان لە جیهان. 

رووسیا هەوڵ دەدات دەسەڵاتی زیاتری بەسەر گەروی بۆسفۆڕی توركی دا بگرێت، كە رێگە خۆش دەكات بە رێگەیەكی ئارام بگاتە دەریای سپی.

سەبارەت بە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا، بەرانبەر بەو جەنگە هاوسەنگی راگرتووە، لەدوای شەش مانگ لە دەستپێكردنی ئەم جەنگە سەردانی ئۆكراینای كرد، لەكاتی سەردانی بۆ ئەوێش پاڵپشتییەكانی زۆر هەستیارانە بو، لەبری ئامادەیی نیشاندانی پاڵپشتی بێمەرجی كیێڤ، هانی سەرۆكی ئۆكراینا دا هەنگاوى بۆ ئاشتى بنێت.

توركیا سەركۆنەی هێرشی رووسیای بۆ سەر ئۆكراینا كرد، بەڵام رەتی كردەوە لە سزاكانی رۆژئاوا بۆ سەر رووسيا بەشدار بێت، تائێستاش بە چەكی پێشكەوتوو هاوكاری كیێڤ دەكات، پێش وڵاتانی هاوپەیمانی ئۆكراینا فڕۆكەی بێفڕۆكەوان و چەك و پێداویستی تری بە ئۆكراینا دا.

لە هەمان كاتیشدا توركیا گەرووەكانی لەبەردەم كەشتییە جەنگییەكانی رووسیا لە دەریای رەش داخست، سەرچاوەیەك بە ماڵپەڕی (میل ئیست ئای) راگەیاندووە، ئەو پلانە وردەی ئەنقەرە گرتییەبەر، وادەكات بڵێت، پێویستە پارێزگاری لە هاوسەنگی خۆمان بكەین، نامەوێت زۆر لە رووسیا نزیك بین، لەهەمان كاتیش ئەنقەرە هەوڵی دا سوود لەو قەیرانە وەربگرێت بۆ بەدی هێنانی ئامانجە تایبەتەكان، كاتێكیش دژی داواكاری سوید وەستایەوە بۆ بوونی بە ئەندامی ناتۆ، بەهۆكاری ئەوە بوو ستۆكهۆڵم رەتی دەكاتەوە ئەو كەسانەی سەر بە هێزە نەیارەكانی توركیان رادەستیان بكاتەوە.

بە درێژایی ماوەی ململانێی نێوان ئۆكراینا و رووسیا، ئەنقەرە بۆ ملیاردێرە رووسیەكان بۆتە پەناگەیەكی ئارام، كە لە سزاكانی سەرۆكی رووسیا رادەكەن، هەروەها ئۆكراینەكانیش لە ترسی وێرانكاری وڵاتەكەيان رادەكەن.

2ــ وڵاتانی كەنداو سوود لە وزە وەردەگرن

دوای كەمتر لە دوو مانگ لەو جەنگە، نرخی بەرمیلێك نەوت گەیشتە (140) دۆلار، ئەوەش لە ساڵی (2008) بەزرترین نرخی نەوت بوو لە جیهان، كە وڵاتانی ئەوروپا بەسەركردایەتی ئەمەریكا سزای خستە سەر كۆمپانیا رووسیەكان.

لە مانگی ئابی ساڵی رابردوو كۆمپانیای ئارامكۆی سعوودی قازانجەكانی ئاشكراكرد، كە ژمارەی پێوانەییان تێپەڕاند، كە بڕەكەی لە چوارێكی دووەم (48) ملیار و (400) ملیۆن دۆلار بوو، هەرچەندە لە ساڵی دووەمدا بەهۆی لاوازی ئابووری جیهان و بڵاوبوونەوەی هەڵاوسان داهاتی سعوودیە دابەزی، بەڵام ئاڵۆزیییەكانی واشنتن و ریاز ئاماژەیە بە دابەزاندنی بەرهەمێنانی نەوت، ئەوەش فشار لەسەر بازاڕە ناوخۆییەكان و بەهێزكردنی داهاتی رووسيا دروست دەكات.

سعوودییە ئەوكاتە رایگەیاند، پێویستە بایەخ بە سووتەمەنی بەردیی بدرێت و بەهۆی لاوازی ئابووری پاڵپشتی نرخەكانی بكرێت.

بەدرێژایی ساڵی رابردوو وڵاتانی ئەوروپا چاویان لەسەر وڵاتانی كەنداو بوو، بەتایبەتیش قەتەر و سعوودیە لە پێشەوەبوون بۆ پڕكردنەوەی گاز و نەوت.

لە مانگی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو، قەتەر و ئەڵمانیا رێككەوتنی هاوكاریی گازیان بۆ (15) ساڵ واژۆ كرد، ئەوەش گەورەترین وڵاتی كەنداوە تا ئێستا لەگەڵ هێزەكانی یەكێتی ئەوروپا، ئەو رێككەوتنەش لە كاتێدایە ئەڵمانیا لەسەر پرسی مافەكانی مرۆڤ لەكاتی بەڕیوەچوونی مۆندیالی جیهان رەخنەی لە قەتەر گرت.

لە ئەوروپاش بەهۆی دروستبوونی قەیرانی سووتەمەنی و بچڕانی كارەبا لە وەرزی زستان ترسەكان زیادی كردبوو، ئەوەش لەكاتێدایە هەندێك وڵاتانی كەنداو هاوكاریی ئەوروپایان كرد، بەڵام تا ئێستاش هاووڵاتیانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گلەییان لە گرانی نرخی سووتەمەنی هەیە.

عامر شوبكی، پسپۆڕی وزە كە بە رەچەڵەك ئوردنییە رایگەیاند، وڵاتانی كەنداو لەپاڵ جەزائیر و سوودان و لیبیا سوودمەند دەبەن، ئەوەش لەكاتێدایە وڵاتانی تری وەك ئوردن و تونس و لوبنان هەست بە مەترسی دەكەن.

3ــ قەیرانی گەنم لە لوبنان و تونس و میسر

بەپيتى خاكى ئۆكراينا وايكردووە ئەو وڵاتە ببێتە خاوەنى بڕێكى زۆرى گەنم و دانەوێڵەى تر، رۆژهەڵاتى ناوەڕاستى پشتى پێ ببەستێت، وەك رووسياش سەرچاوەيەكى سەرەكى ترە بۆ خۆراكى ئەو ناوچەيە.

باكوورى ئەفريقيا گەورەترين كڕيارى گەنمە لە جيهان، ميسر و جەزائير و تونس و ليبيا بەشێوەيەكى كەمتر لە نيوەى دانەوێڵە بەكاردەهێنن، بەتايبەت گەنم.

بەشێوەيەكى رێك وڵاتانى ئەو ناوچەيە پاڵپشتى نرخ دەكەن، بۆيە كەمبوونەوەى دانەوێڵە فشار لەسەر دارايى گشتى دەكات، لە چەند مانگى يەكەمى جەنگى ئۆكراينا هيچ كەشتيەكى بارهەڵگر بەڕێنەكرا، ئەوەش حكومەتەكانى ناچاركرد رێكارى خێڕا بگرێنەبەر.

لە ميسر لە كۆى (102) كەس (72) مليۆن كەس ناوى لە پشكى سيستەمى پێدانى خۆراك لە لايەن حكومەتەوە تۆماركراوە، لە مانگى ئادارى رابردوو دەسەڵاتدارانى ميسر پەنايان بردە بەر يەدەگ و رێكارى نوێيان گرتە بۆ هاندانى جووتيارەكان بۆ فرۆشتنى گەنمى زياتر بە دەوڵەت و بەرزكردنەوەى نرخەكان و دياريكردنى پشك و هەڕەشەى زيندانيشيان لەو جوتيارانە كرد، ئەگەر گەنم تەسليم نەكەن. 

نەبوونى ئاسايشى خۆراك بووە هۆكارى قووڵكردنەوەى قەيرانێكى فراوانتر لە ميسر، لەگەڵ ئەوەش دراوى ميسرى بەهاكەى دادەبەزى.

سندوقى دراوى نێودەوڵەتى لە مانگى شوباتى ئەمساڵ رەزامەندى لەسەر رزگاركردنى ميسر دەربڕى، ئەوەش لەوكاتەى عەبدولفەتاح سيسى لە (2013) لە رێگەى كودەتاى سەربازى گەيشتۆتە دەسەڵات، سێيەم جارە گرێبەست لەگەڵ حكومەتى ميسر بكات.

لە توونس لە بەهارى ساڵى رابردوو پێش مانگى رەمەزان كۆگاكان خاڵى بوون، بە جۆرێك ئەستەم بوو ئارد و برنج و هێلكە و شەكر دەستكەوێت. 

لە مانگى كانوونى يەكەمى (2019)وە بەهۆى پێويستى سەقامگيرى دارايى، حكومەتى توونس ناچاربوو پارەى نەقدى بۆ هەموو هاوردەيەك بدات، مافى ئەوەى نەبوو بەقەرز هاوردە بكات، لەگەڵ نەمانى پارە و وەستانى هاوردە لە ئۆكراينا، هەر كاڵايەك لە دەرەوە هاوردە دەكرێت تا پارەكەى نەدرێت راگير دەكرێت.

كەمى گەنم لە لوبنان هاووڵاتيانى ناچار كرد چەندين كاتژمێر لەبەردەم ئەو نانەواخانانە بووەستن، حكومەت پاڵپشتيان دەكات، ئەوەش بووە هۆكارى شەڕكردن لەنێوان ئەو كەسانە.

رووسيا و ئۆكراينا پێش ئەو جەنگە كۆنتڕۆڵى زياتر لە (70%)ى گەنميان كردبوو، لە ساڵى رابردوو و سەرەتا نرخى خواردەمەنى گەيشتە لە (200%) لە سەرەتاى ئەمساڵيش ئەو نرخە لە (300%) نزيك بۆوە، ئەوەش وايكردووە زۆربەى لوبنانييەكان هەوڵى كەمكردنەوەى ژەمە خواردنەكان بدەن.

ساڵى رابردوو لەدواى رێككەوتنى (ڕێڕەوى ئارام ) لەنێوان كيێڤ و مۆسكۆ كە بەنێوەندگيرى توركيا و نەتەوە يەكگرتووەكان لە مانگى تەمووز واژۆكرا، لەمانگى ئاب كەشتييە بارهەڵگەرەكانى گەنم لە دەرياى رەش دەستيان بە جووڵەكرد.

كەشتى يەكەم لە گەرووى بۆسفۆڕ لەدواى پشكنينى فەرمى بەرەو شارى تەرابلوسى لوبنان بەرێكەوت، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو كڕيارەى لە لوبنان بوو  بە پاساوى مانەوەى پێنج و كاريگەرى لەسەر كوالێتى ئەو گەنمە رەتيكردەوە بيكڕێت، لەكۆتاييدا ئەو گەنمە لە توركيا فرۆشا، يەكێك لە كڕيارەكانى توركيا بە ماڵپەرى (ميدل ئيست ئاى) راگەياندووە، بارەكانى تر تووشى ئەو كێشەيە نەبوونەوە.

4ــ توركيا و ئێران بە فڕۆكەى بێفڕۆكەوان كۆنتڕۆڵى ئاسمانيان كردووە

فڕۆكەى بێفڕۆكەوان رۆڵى گرنگى لە جەنگى رووسيا دژ بە ئۆكراينا بينى، هەردوو وڵات دژ بە يەكتريان بەكاردەهێنا، تاران و ئەنقەرە وەك دوو سەرچاوەى سەرەكى ئەو فڕۆكانە بوون و بە نرخێكى گونجاو دابنيان دەكرد.

هێزەكانى ئێران لەسەر بەكارهێنانى فڕۆكەى (شەهيد -136) مەشقيان بە سوپاى رووسيا دەكرد بۆ پێكانى ئامانجەكانى ئۆكراينا، دەسەڵاتدارانى كيێڤ رايانگەياند، راهێنەرە ئێرانييەكان لە گوندێكى نزيك دەرياى رەش لە بەندەرى زالزنى لە ناوچەى خێرسۆن و دزهانكۆى نيمچە دوورگەى كريميا مەقشيان بە سەربازانى رووسيا كردووە، كۆمارى ئيسلامى ئێران رەتيكردەوە فڕۆكەى بە رووسيا دابێت، بەڵام بەگوێرەى لێكۆڵينەوەيەكى پەيمانگەى جەنگ كە بارەگاكەى لە ئێرانە، راهێنەرە ئێرانييەكان سەر بەيەكەى سوپاى پاسدارن و لە خاكى رووسيان.

بەرپرسانى ئەمنى ئەمەريكا بە رۆژنامەى واشنتن پۆستيان راگەياندوو، ئێران پلانى ئەوەى هەبوو مووشەكى (فاتيح 110) و (زولفەقاڕ) بۆ رووسيا رەوانە بكات، بۆ ئەوەى هاوكار بێت ئەو هەوڵەكانى لەو جەنگە.

لە هەمان كاتدا هێزە سەربازييەكانى ئۆكراينا فڕۆكەى (بەيرەكدار تى بى 2)ى توركييان بۆ رێگرى لە بەرەوپێشچوونەكانى رووسيا بەكارهێنا، پێشتريش ئەو فڕۆكانە سەركەوتنى گەورەيان لە ناوچەكانى ليبيا و سووريا دژ بە بەرانبەرەكانيان تۆماركردبوو.

ئەو سەركەوتنە بووە هۆكارى ئەوەى ئەنقەرە لە وڵاتانى ئيمارات و كوێت و رۆمانيا بازاڕێك بۆ فرۆشتنى ئەو فڕۆكانە بدۆزێتەوە، هەروەها توركيا ئێران لەو جەنگە ناوبانگيان بۆخۆيان پەيداكرد، كار گەيشتە ئەوەى ئۆكراينەكان گۆرانى تايبەت بە باڵاى فڕۆكەى توركيدا بڵێن، بيكەن بە سيمبوڵى بەرەنگاربوونەوەى جەنگى ڤلاديمێر پۆتين.

ريچارد گيراگوسيان، بەرێوەبەرى ناوەندى لێكۆڵينەوەى ناوچى (RSC) رايگەياند، فڕۆكەى بێفڕۆكەوانى ئێران و توركيا گۆڕانكارييەكى گەورەيان لە رەوانەكردنى چەك لەلايەن وڵاتانى ئەوروپاوە بۆ رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دروستكرد، ئەو جۆرە فڕۆكە دەبێتە چەكى دەستى ئەو هێزانەى مەشقيان لاوازە، هەموو كەسێك دەتوانێت بەكارى بهێنێت، پێويستى بە مەشق و فێركارى نييە.

5 ــ ئيسرائيل لەسەر پەتێكى توندكراوە

بەگوێرەى قسەى فاتيح سمستين ئيزيك و مستەفا فاتيح ياڤوز، كە دوو لێكۆڵەرى سياسين، دۆكى ئيسرائيل لە بەرانبەر رێكارەكانى جەنگى رووسيا بەرانبەر ئۆكراينا ناڕوونە، كيێڤ لە كەرتى كشتوكاڵ و تەكنەلۆژيا هاوبەشێكى گرنگى ئيسرائيل، هەروەك شوێنى دەيان هەزار جووە.

هەرچەندە بەگوێرەى بڕيارى نەتەوە يەكگراتوەكان قوددس داگيركراوە، بەڵام پێشتر ئۆكراينا ئاماژەى بە ئامادەيى خۆيى كردبوو بۆ دانان بە قوددس وەك پايتەختى ئيسرائيل.

هەروەها تەلئەبيب پێى وايە رووسيا بەشێكى زيندووە لەسەر سنوورەكانى ئيسرائيل لەگەڵ سووريا، چونكە لە (2015) سوپاى مۆسكۆ لەو ناوچەيە بۆ پاڵپشتى بەشار ئەسەد نيشتەجێن، ئەگەر ئيسرائيل بچێتە بەرەى ئۆكراينا رووسيا دەتوانێت لە رێگەى سنووردانان گرفت بۆ هێرشەكانى ئێسرل بۆ سەر گرووپەكانى سەر بە ئێران دروست بكات. 

ئۆكراينا داواى سيستەمى مووشەكى بەرگرى ئاسمانى لە ئيسرائيل كرد، كە بە كڵاوەى ئاسنى بەناوبانگە، بەڵام بەرپرسانى ئيسرائيلى خۆيان لە جاڕسكردنى رووسيا پاراست، پێشتريش ئەڵمانيا و فەڕەنسا و ئەمەريكا ئەو سيستەمەيان بە ئۆكراينا نەدا.

لە بەهارى ساڵى رابردوو نەفتالى بنيێت، سەرۆك وەزيرانى ئەو كاتەى ئيسرائيل هەوڵيدا وڵاتەكەى نێوەندگيرى لەنێوان مۆسكۆ و كيێڤ بكات، بەڵام بێسوود بوو، ئێستاش بنيامين ناتەنياهۆ، سەرۆك وەزيرانى ئيسرائيل پەيوەندى لەگەڵ پۆتين بەهێزە، چەند مانگێك پێش جەنگى ئۆكراينا كرملين پێشوازى لێكرد.

لە مانگى ئادارى رابردوو مۆسكۆ ئيسرائيلى بە رەوانەكردنى مورتەزەقە بۆ ئۆكراينا تۆمەتباركرد، دواى چەند رۆژێك سێرگى لاڤرۆڤ، وەزيرى دەرەوەى رووسيا، ڤۆلۆديمێر زيلينسكى بە ئەدۆڵڤ هێلتر بەراورد كردوو و گوتى، هەردووكيان خوێنى جوويان هەيە.

لە تشرينى يەكەمى ساڵى رابردوو سەرۆكى ئۆكراينا ئيسرائيلى بە لايەنگرى لە هاوپەيمانى ئێران لەگەڵ مۆسكۆ تۆمەتباركرد و هانى ئەمەريكاى دا فشار بخاتە سەر ئيسرائيل پاڵپشتى وڵاتەكەى بكە، گوتيشى ئەمەريكا تاكە وڵاتە تەلئەبيب گوێى بۆ دەگرێت.

لە كانوونى دووەمى ساڵى رابردوو ئەمەريكا ئەو چەكانەى لە كۆگاكانى ئيسرائيل هەڵيگرتبوو بۆ ئۆكرايناى رەوانەكرد، بەڵام تا ئێستا پێويستە لەسەر ئيسرائيل خۆى چەك رەوانە بكات.

6ــ چەكدارى ڤاگنەر و زێڕى ئەفريقيا

رووسيا خاوەنى چەكدارى ڤاگنەرە، بەڵام لە هەموو رۆژهەڵاتى ناوەڕاست و ئەفرقيا لەوانەش ليبيا خاوەنى ناوبانگێكى خراپە.

بەپرسانى رۆژئاوا ئەو كۆمەڵە بە بەشێك لە هەوڵەكانى سەرۆكى رووسيا بۆ فراوانكردنى هەژموونى خۆى لە كۆمارى ئافريقياى ناوەراست و سوودان دەزانن، ئەوەش بۆ بەدەستهێنانى كانەزێڕەكانە كە دەبێتە هاوكارى بۆ مۆسكۆ تاوە خۆى لە سزا داراييەكان بدزێتەوە.

ڤاگنەر چەكدارەكانى سووريا بۆ كۆنتڕۆڵكردنى كانە زێڕەكان و بەرژەوەندييەكانى رووسيا بەكار دەهێنێت، بەگوێرەى لێدوانى چەند شايەتحاڵێك بۆ (ميدل ئيست ئاى) جەختيان لەسەر ئەوە كردۆتەوە چەكدارە سوورييەكانى ناو ڤاگنەر زنجيرەكيە هێرشيان دەستێكردووە، سەرەتا لە كانە زێرەكانى كۆمارى ئەفريقياى ناوەڕاست دەستيان پێكرد، لەمانگى ئايار (100) كرێكاريان كوشت، هەندێك لەو كوژراوانە لە ئەفريقياى ناوەڕاست بوو، ئەوانەى تر لە چاد و سوودان بوو.

لە مانگى حوزەيرانى ساڵى رابردوو، عەبدولفەتاح بورهان، فەرمانەى سوپاى سوودان رەتيكردەوە هيچ چەكدارێكى مورتەزەقەى سوورى لە وڵاتەكەى بێت، ئەوەش لەكاتێدا بوو سێگى لاڤرۆڤ لە مانگى شوباتى ئەمساڵ سەردانى خەرتوومى كرد، لەو سەردانە بەرگرى لەو چەكدارانەكرد.

لەدواى چەندين ساڵ نكۆڵكردن لە هەبوونى ئەو چەكدارانە، لە مانگى ئەيلوولى رابردوو مۆسكۆ بە فەرمى مۆركى دامەزراوەيى پێدان، كە يەڤگينى بەريگۆزين، بزنسمانى رووسى كە پەيوندى لەگەڵ سەرۆكى رووسيا بەهێزە سەرۆكايەتى ئەو دامەزراوەيە دەكات، بريگۆزين لە (2014) ئەو  گرووپەى دامەزراندووە و بە رۆبن هودى چواندنن، بە كارى پاڵەوانبازى وەسفى كردن.

7ــ چەكدارانى نێودەوڵەتى لە ئۆكراينا

جەنگى ئۆكراينا لەدواى ماوەيەكى كەم لە دەستپێكردنى بۆتە جەنگێكى جيهانى، لە هەموولايەكەوە چەكدارى بۆخۆى راكێشا، دەسەڵاتدارانى كيێڤ لە رۆژانى يەكەمى ئەو جەنگە سوپايەكى نێودەوڵەتى بۆ بەرگرى وڵاتەكەى پێهێنا، ڤيزەى بۆ ئەو خۆبەشانە هەڵوەشاندەوە كە دەيانەوێت لە جەنگى دژ بە رووسيا بەشداربن، لە مانگى ئادار نزيكەى (20) هەزار كەس لە كەندا بەدەم ئەو بانگەوازە هاتن.

بە پێچەوانەى ڤانگەرى رووسى، ئەو سوپايە نێودەوڵەتييەى ئۆكراينا وەك بەرگريكەر لە داگيركارى رووسيا وێناكردن، هەندێك لەوانە پێشتر لە ململانێكانى سووريا بەشداربوون، هەندێكيان لە دەوڵەتى ئيسلامى بەشداربوون، كۆمپانيا تايبەتييەكان بەكارهێنان.

هەندێك لەو چەكدارە بيانيانەى لە رێزەكانى داعش بوون بۆ جەنگ لە دژى رووسيا چوونە كيێف، يەكێك لەوانە ئايدن ئاسلين بوو، كە هاووڵاتييەكانى بەريتانييە لە ساڵى (2015) چووە سووريا لە  رێزی يەكينەكانى پاراستنى گەل دژ بە رێكخراوی تیرۆرستی داعش جەنگا، پاشان لە (2018) ئاسلين چووە ئۆكراينا، لەوێ نيشتەجێ بوو، لەگەڵ دەستپێكردنى جەنگ جارێكى تر چەكى هەڵگرتەوە، لە مانگى نيسانى ساڵى رابردوو دەستگيركرا، لە مانگى ئەيلوول لە پڕۆسەى ئاڵوگۆرى ديلەكان بە نێوەندگيرى سعووديە و توركيا ئازادكرا.

سەرچاوە: خەلیج جەدید