Nuce Logo

نووسینی: فەرزین نەدیمی

وەرگێرانی: ئیسماعیل تەها

بەرپرسانی ئێرانی بە تەواوی دركیان بەوە كردووە كە تەنگژەی پوتین تەریبە لەگەڵ خاڵی لاوازییان، بۆیە لەوانەیە كۆششەكانیان بۆ بەهێزكردنی پەیوەندی دووقۆڵی ئەمنی و بە دەستهێنانی چەك و تەكنەلۆژیاری رووسی چڕ بكەنەوە.

لە كاتێدا چەند یەكەیەك لە گرووپی ڤاگنەر بە سەرۆكایەتی یەڤگینی بریگۆژن لە (24)ی ئەم مانگە بە رێگەی ئێم 4 ئاڕاستەيان بەرەو مۆسكۆ گۆڕی، دەزگا راگەیاندنەكانی ئێران بە دڵەڕاوكێوە چاودێری ئەو رووداوانەیان دەكرد، بەردەوام پرسیاریان سەبارەت بە دەستە دەركییەكانی پشت ئەو كارەیان بوو، هەروەك پرسیاری یاخیبووە سەربازییەكانیشیان كە دەكرد ئایا دەتوانن بگەنە مۆسكۆ، ئەگەر سەردەمی پۆتینە چۆن رووبەڕوویان دەبێتەوە.

ئاژانسی هەواڵی تەنسنیم كە سەر بە سوپای پاسدارانی ئێرانە تیشكی خستە سەر خاڵە پێكچووەكانی نێوان یاخیبوونی ڤاگنەر و ئەو جەنگەی ناتۆ دژ بە دەسەڵاتی ئێران هەڵگیرساندووە، ئەوەش ئاماژەیە بۆ ئەو جەنگە ناوخۆییەی نێوان ئەو دوو وڵاتە.

دەزگا راگەیاندنەكانی سەر بە سوپای پاسداران چەند سیناریۆیەكی فراوانی بۆ پاڵپشتی ئەو تیۆرە خستەڕوو، یەكێك فێڵەكانی ناتۆی لە كۆمەڵەی ڤاگنەر لە رێگەی تەڵەی راگەیاندن كە پشت بە زانیاری چەواشەكارانە دەبەستێت، كە بڕوای پێهێناون چەكەكانیان روو لە حكومەتی وڵاتەكەیان بكەن، بە كردەیش دەزگا راگەیاندنەكان مەترسیی ئە جووڵەیان بڵاوكردەوە كە لە بنەڕەتەوە دەچێتە بەرژەوندی ئۆكراینا و رۆژئاوا.

هێرشەكان بە جۆرێك چڕبۆوە، موحافزكارەكان و ریفۆرمستەكانی ناوخۆی ئێران لایەنگرانیان لە دەزگا راگەیاندەكان لەسەرەتاوە پاڵپشتی بریگۆژینیان دژ بە پۆتین  تۆمەتبار كرد.

حوسێن شەریعەتمەداری، بەڕێوەبەری نووسینی رۆژنامەی كەیهان، كە عەلی خامنەئیی، رێبەری باڵای شۆڕشی ئێران لەو پۆستە دیاریكردووە، پەندەی تۆمەتی بۆ ریفۆرمیستەكان راكێشا و كۆمەڵێك تۆمەتی ئاڕاستەكردن كە ئەوان بەهۆی پاڵپشتیان بۆ بریگۆژین بەرەو مۆسكۆ كە ماوەیەكی كەمی كێشا دەسەڵاتی ئێران لاواز دەكەن، ئەو دۆخەی روویدا بە بەدەستهێنانی رێككەوتنی ئەتۆمی لە (2015) دەشوبهاند.

ریفۆرمیستەكانی ئێران خواستی لاوازبوونی رووسیان هەیە

ئاشكرایە موحافیزكارەكان زۆر نیگەرانەن لە توانی چەكدارانی رووسی لەوەی كە توانای تەحەدای لە ناكاو و خێریان هەیان كە بە ماوەیەكی زۆر كورت دەتوانن ببن بە هەڕەشە لەسەر حكومەتی رووسیا، كە لە رووكەش وا دەردەكەوێت شكست ناهێنێت، بەهەمان شێوە ئێرانییەكان ئەگەر هەیە پیلانەكان لەناوخۆی رووسیا لەگەڵ بریگۆژین داڕێژرابێت، 

ئەو رووداوانە خواستی گەلی ئێرانی و سوپا و ئاسایشی جووڵاندووە كە تاكتیكی هاوشێوە بۆ رێگری لە تاكتیكی هاوشێوە لە سەرهەڵدانی درێژخایەن لەگەڵ دەسەڵاتداران لە تاران سەرهەڵدات.

لەسەر ئەو بنەمایە لەودای وێناكردنی یاخی بوونی ڤاگنەر كە پیلانێكی رۆژئاوایە بۆ دانانی سنوورێك بۆ پۆتین كۆنتڕۆڵكردنی توانا سەربازییەكانی مۆسكۆ، زۆربەی دەزگا راگەیاندنەكانی ئێران خۆشحاڵبوون لە سەركەوتنی سەرۆكی رووسیا لەو دەستپێشخەرییەی كە بووە رێگر لەو هەڕەشە یە دەرچوونی لەو تەنگەژەیە بە ئاشتییانە.

موحافیزكارەكان زێدەڕەوی زۆریان لە پاڵپشتی پۆتین دژ بە پیلانداڕێژەران بە سەركردایەتی ناتۆ كرد، بەڵام هەندێكیان داوای دەكرد ئاڕاستەیەكی هاوسەنگتر بگرنەبەر، بۆ نموونە عەلی موتەهەڕی پەرلەمانتاری پێشوو رەخنەی توندی لەو ئێرانییانەگرت بەرژەوەندی گەلانی ئێرانیان پێش بەرژەوەندی رووسیا دەخەن، داوای گەڕانەوە بۆ سیاسەتی شۆڕشی پێشوو دەكرد، كە لەسەربنەمای نەچوونە هیچ بەرەیەك بوو، كە رەنگدانەوەی ئەو درووشمە بوو نە رۆژهەڵات نە رۆژئاوا.

بەڵام لەو قۆناغەی ئێستا هەندێك لە ئێرانییەكان راشكاوانە خواستی ئەوەیان هەیە لە چوارچێوەی سیستەمی نوێی فرەجەمسەری جیهانی لەسەر حیسابی ئەمەریكا بچنە پاڵ رووسیا و چین. هەروەك دەیاندەوێت دەستكەوتی باشیان لە وەبەرهێنانی سیاسی لە رووسیاى سەردەمی پۆتین هەبێت، ئەوەش لە میانەی پێدانی فڕۆكەی جۆری (شاهید) و چەك و تەقەمەنییەكان دەردەكەوێت كە دژ بە ئۆكراینا بە كاری دەهێنێت. بەتایبەت ئەوان دەیانەوێت رووسیا هاوكاریان بێت بۆ باشكردنی پرۆگرامی پەرەپێدانی چەكەكان رادەستكردنی فڕۆكەی ئیس یو 35ی پێشكەوتوو، كە پێشتر رووسیا بەڵێنی پێدا بوو.

موحافیزكارەكان بەتەواوی پاڵپشتی حكومەتی رووسیا دەكەن

جگە لەوەش شتێكی لە ناوكاو نەبوو ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆك كۆماری و ئێران و حوسێن ئەمیر ئەعبدولیهان، وەزیری دەرەوەی ئەم وڵاتە رۆژێك دوای رووداوەكان پەیوەندییان بە هاوتا ئێرانییەكانیان كرد، بۆ ئەوەی پاڵپشتی تاران بۆ سەروەری نیشتیمانی رووسیا دەربڕن.

بەهەمان شێوە لیوا محەمەد باقری، سەرۆكی فەرماندەی هێزە چەكدارەكانی ئێران پەیوەندی بە سێرگی شیگۆ، وەزیری بەرگری رووسیا كرد، بۆ ئەوەی دڵنیای لە دۆخی ئێستای رووسیا لێ وەربگرێت بانگهێشتی تارانی بكات، هەرچەندە ئەو سەردانە لەم نزیكانەش ناكرێت.

بەڵام لەسەر ئاستی دوورمەودوا، هیچ گومان لەوەدا نییە تاران بیر لە هەبوونی هاوپەیمانێكی بەهێزی دەرەكی وەك رووسیا دەكاتەوە، ئەگەرێكی تری بەهێز ئەوەیە بەرپرسانی ئێرانی داوای چەك و تەكنەلۆژیای زیاتر بكەن كە رووسیا پێشتر بەڵێنی پێدابوو.

لەم چوارچێوەیەك لەسەر بنەمای رەوانەكردنی لیوا ئەحمەد رەزا رادان، فەرماندەی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆیی سەردانی مۆسكۆی كرد و گفتوگۆیان لەسەر هاوئاهەنگی ئاسایشی نێوان هەردوو وڵات كرد.

لە (28)ی ئەو مانگە ڤیگتۆر زۆڵۆتوف، فەرماندەی گاردی نیشتیمانی رووسی كە خاوەنی هەژموونێكی بەهێزە گڤتۆگویان لەسەر پرسی چەك و تەقەمەنی و بەرەگاربوونەوەی تیرۆر و بازرگانی مادە هۆشبەرەكان هەڕەشە تێكدانی سەقامگیریان كرد.

ئەوەی جێی تێبینیكردنە، گاردی نیشتیمانی رووسی لە (2016) بە ئامانجی دامركردنەوەی ناڕەزایی شەقامەكانی رووسیا دامەزراوە، بۆیە كۆبوونەوەی رادان و زۆرلۆتۆڤ ئاماژەیەكی ترە لەسەر گرەنتی مانەوەی دوولایەنەی نێوان تاران و مۆسكۆ، هەروەك نووسەرێك لە گۆشەی رۆژنامەی كەیهان لە (27)ی ئەم مانگە نووسیبووی، "ئەو لێدانەی بۆ كوشتنت شكست دەهێنێت، دواتر بەهێزترت دەكات."

سەرچاوە: پەیمانگەی واشنتن