کشانەوەی سیستەمی سەربازی ئەمریکا لە سعوودیە... مەترسیە تازەکانی بەردەم ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست شیکاری ئابوری

نوچەنێت

سیاسەتەکانی ئەمریکا لە ئەفگانستان و کشانەوەی سیستەمی سەربازی پاتریۆتی ئەمریکی لە وڵاتی سعوودیە، ترس ودڵەراوکێی زۆری داوە بە گوێی وڵاتانی کەنداو، بە تایبەت سعوودیە، ئەمەیش دەستەڵاتدارانی ریاز ناچار دەکات سیاسەتی ڕۆژهەڵات پێرەوبکات و پێوەندیەکانی لەگەڵ چین و ڕووسیا پتەوتر بکات، بەمەیش بازارەکانی نەوت و داهاتووی نرخی نەوت دەکەونە مەترسیەکی قوڵەوە.

پەیوەندیە ستراتیژیەکانی نێوان سعوودیە و ئیدارەی تازەی ئەمریکا، ڕۆژ دوای ڕۆژە بەرەو خەراپی و ئالنگاری تازە دەچێت، بە تایبەت ئەو گۆڕانە چاوەڕواننەکراوەی سیاسەتی جۆ بایدن بەرامبەر بە شانشینی سعوودیە و دەستەڵادارانی.

قەیرانە سەربازییە کەی ئەمریکا لە رووداوەکانی ئەم دوایەی ئەفگانستان، کە بەشێوەیەکی بەرچاو دەنگدانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا، بووە هۆکاری لێدانی زەنگی مەترسیدار بە گوێی سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبدا. هەرچەندە ئەمریکا و بەرپرسانی ئەمریکی چەندین جار ئەوەیان دووپاتکردۆتەوە کە ڕووداوەکانی ئەفگانستان هاوشێوەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست نین و نابن، هاوکات ڕایانگەیاندووە کە هەنگاوەکانی ئەفگانستان پێوەندیدار نیە بە بەشداری سەربازی و ئابووری ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، بەڵام ئەو ڕووداوە ئاژاوەگێرییەی فرۆکەخانەی کابوول، بۆ سەرکردەی وڵاتانی سعوودیە، ئیمارات، میسر و تەنانەت قەتەریش  جێگەی سەرسوڕمانی بوو. 

 

سیاسەتی تاکجەمسەری ئەمریکا لە کابوول بووە هۆی زیانگەیاندن بە هەژموونی ئەمریکا لە کەنداوی فارسی.

سیاسەتی تاکلایەنەی ئەمریکا لە ئەفگانستان، کاریگەری نەرێنی لەسەر هەریەکە لە وڵاتانی سعوودیە، ئیمارات، میسر دروستکرد و بووە هۆی سەرهەڵدانی بیرۆکەی “گۆڕانی مەترسیدار لە نەخشەی سیاسەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست”.

لە ئێستادا چاوی شرۆڤەکارانی سیاسی وستراتیژی لەسەر جوڵەو سیاسەتەکانی ئەمریکایە لە خاکی عێراق، لەهەمانکاتدا دەستێوەردانەکانی ئەمریکا لە ڕووداوەکانی سووریا و لیبیا، بۆتە جێگەی بایەخی شرۆڤەکاران بۆ دەستنیشانکردنی سیاسەتی تازەی ئەمریکا، بەڵام بە شێوەیەکی گشتی پێشبینی کشانەوەی بەرچاوی ئەمریکا دەکرێت لە مانگەکانی داهاتوودا.

پێگەی سعوودیە و سیاسەتەکانی شازادەی چێنشێنی، محمد کوری سەلمان، لە ژێڕ فشارو مەترسی پێوەندیە ستراتیژیەکانی ئەمریکا و سعوودیە دایە، بە تایبەت دوای دووپاتکردنەوەی کشانەوە لە ناکاوەکەی ئەمریکا بۆ  بەهێزترین و مۆدێرنترین سیستەمی بەرگری و سەربازی ئەمریکی لە خاکی سعوودیە.

سیستەمی بەرگری و دژە موشەکی ئەمریکی لە خاکی سعوودیە لە کاتێک هەلگیراوە، کە ئەندامانی خانەوادەی پاشای سعوودیە، بۆ پاراستنی سنوورەکانیان لە هێرشە بەردەوامەکانی حوسییەکانی یەمەن و مەترسیەکانی ئێران، چەندین جار داوایان لە ئەمریکییەکان کردووە، پارێزگاری لە هێشتنەوەی سیستەمە بەرگریەکە بکەن.

چالاکی و هێڕشی چەکدارە یەمەنیەکان، کە لە لیستی تیرۆردان و بە چەکدارە پاڵپشتیکراوەکانی ئێران پێناس دەکرێن،  بۆ سەر خاکی سعوودیە و پێگەی نەوت و گاز و فرۆکەخانەی ئەو وڵاتە لە هەڵکشانی بەردەوامدان، بۆیە بڕیاری کشانەوەی سیستەمی بەرگری باتریۆت لە بازگەی سەربازی قاعدة الأمير سلطان الجوية، جێگەی تێرامانی وڵاتانی ناوچەکەیە، بە تایبەت لەو کاتەی کە ئەمریکا سیاسەتێکی تاکلایەن لەهەمەبر وڵاتانی کەنداو پێرەو دەکات، ئەمەیش بۆتە هۆی دڵەراوکێیەکی قوڵ لە لایەن سەرکردەکانی کەنداو و لە دووبارە بوونەوەی  ڕووداوێکی هاوشێوەی ئەفگانستان ترسیان زیاتر بووە.

لەهەمانکاتدا، شرۆڤەکارانی ئەبوزەبی و ڕیاز و بەحرەین، ترسیان لە پلانی ئەمریکا بۆ کشانەوەی ژمارەیەکی بەرچاوی هێزە سەربازیەکانی ئەمریکا لە ناوچەکدا هەیە ، و جوڵە فراوانەکانی ئەمریکا لە ناوچەکانی ئاسیا، بە هۆکاری کەمبوونەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناوزەند دەکەن، ئەمەیش مەترسی زیادبوونی هەژموونەکانی ئێرانی بۆ سەر سنوورە ستراتیژەکانی کەنداوی فارس زیاتر کردووە، بە تایبەت بۆ سعوودیە و ئیمارات، ئەنجامی نەرێنی ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکانی ئەمریکا و ئێران، نابنە هۆی چاوەڕوانیەکی ئەرێنی بۆ داهاتووی سەقامگیری لە ناوچەکدا و لە ئەنجامدا ئێران توانایە ئەتۆمیەکانی زێدەتر دەکات.

سیاسەتی بایدن هاوشێوەی سیاسەتی ئۆباما و ترەمپە

بۆ زۆربەی وڵاتانی عەرەبی بە میسریشەوە، سیاسەتی جۆبایدن  هاوشێوەی سیاسەتی ئیدارەکانی باراک ئۆباما و دۆنالد ترەمپە، کە بریتییە لە دوورکەوتنەوە لە دەستێوەردانی ئەمنی وسەربازی ئەمریکا بۆ ناوچە ستراتیژ و کێشەدارەکان. لەکاتی دەستبەکاربوونی جۆ بایدن پێوەندیە دیپلۆماسیەکانی ئەمریکا و سعوودیە لە بارودۆخێکی خراپدان، ئەم ساردییە پەیوەندی هەردوولا لە دوو رووداووی ئەم دواییە بە وردی دەردەکەون.

داواکاریەکەی جۆ بایدن بۆ زیادکردنی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لە وڵاتانی سعوودیە و ئیمارات لە پێناو هاوسەنگ ڕاگرتنی نرخی بەنزین لە بازارەکانی ئەمریکا، ئاستی جۆری پێوەندی ئەو دوو وڵاتە دوای دەستبەکاربوونی بایدن شرۆڤە دەکات، لە ئەنجامدا بەردەوامیدانی سعوودیە  و ئیمارات بۆ سیاسەتەکانی ئۆپێک پلەس، ئاستی ساردی پێوەندیەکانی قوڵتر کرد.

هەروەها فشاری جۆ بایدن بۆ سەر سعوودیە لە پرسی بەڵگە و دیکۆمێنتەکانی ڕووداوی 11ــی سێپتێمبەر و دووبارە داواکردنی بەڵگەکانی کوشتنی ڕۆژنامەڤان خاشقچی،پێوەندیەکانی ئەو دوو وڵاتەی لاسەنگ کردوون.

جگە لەوە، لێدوانەکانی وەزیری بەرگری ئەمریکا، لوید ئۆستۆن، بۆ دواخستنی گەشتەکەی بۆ وڵاتی سعوودیە، گوومانەکانی بۆ ئاستی پێوەندیەکانی نیوان سعوودیە و ئەمریکا قوڵتر کردوون.

وەزیری بەرگری لە گەری گەشتەکانی بۆ وڵاتانی کەنداو، گەشتی بۆ ریاز بێ ناوهێنان بە هۆکارەکەی دواخست، هەرچەندە بەرپرسانی پەنتاگۆن، دووپاتیانکردەوە، کە هۆکاری دواخستنی گەشتەکەیان بە پرسێکی کات و خشتەی سەردان" ناوهێنا، بەڵام هیچ سعوودیەک بڕوا بەو بەهانەیەی ئەمریکا ناکات.

دانانی خشتەی سەردانەکانی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا بۆ دەوحە، کوەیت وبەحرەین، لادانی ریاز لە خشتەی سەردانەکانی بەرپرسانی ئەمریکا، وەک سوکایەتیکی ئەمریکا بە وڵاتی سعوودیە لێکدانەوەی بۆ دەکرێت و ئەو جوڵەی ئەمریکا بەرامبەر بە سعوودیە بە گران لەسەر ئەمریکا پێناس دەکرێت، بە تایبەت دوای هۆشداریەکەی شازادەی نزیک لە ئەمریکا و بەرپرسی پێشووی هەواڵگری سعوودیە، ترکی فەیسەل.

شازادە فەیسەل وتی “سعوودیە  و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێویستیان بە پاڵپشتی ئەمریکا هەیە”.

هەروەها وتیشی" کشاندنەوەی سیستەمی بەرگری ئەمریکی، نەک دەبێتە هۆی زیادبوونی هێڕشی چەکدارەکانی یەمەن بۆسەر خاکی سعوودیە، بەڵکو ئەمجارە هێڕشەکان لە وڵاتی ئێرانەوە ئاراستە دەکرێن".

ئەم نادڵنیایە سعوودیە و وڵاتانی کەنداو لە سیاسەتەکانی ئەمریکا، دەرئەنجامی باشی بۆ هەژموونەکانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست نابێت. لەوبارەیەوە بەرپرسی ناوەندی ئەتلەس، فريدريك كيمبی لە شیکاریەکەی دەربارەی سیاسەتەکانی ئەمریکا دەڵێت" جوڵەو سیاسەتەکانی ئەمریکا لە ئەفگانستان، پێچەوانەی پەیامی ئیدارەی جۆ بایدنن، کە دەڵێت ئەمریکا جارێکی تر دەبێتەوە بە هاوپەیمانێکی باوەرپێکراو، دوای ئەو سیاسەتە ناروونانەی ترەمپ بەرامبەر بە دۆستەکانی پێرەوی کرد".

هەروەها دەلێت" نەبوونی بەڵگەی ءئاشکرا کراوی تێوەگلانی سعوودیە لە رووداوەکانی 11ــی سیپتێمبەر و دووبارە زیندوو کردنەوەی کەیسیەکانی ئەو رووداوە لەگەڵ سعوویە، دەستەڵادارانی شانشینی ریاز ناچار دەکات، دووبارە بە سیاسەتەکانی دا بچێتەوە".

ئەمریکا سعوودیە ناچار دەکات زیاتر لە ڕووسیا وچین نزیک ببێتەوە

پێشبینی دەکرێت لە مانگەکانی داهاتوودا، گۆرانکاری گەورەی جیۆسیاسی لە وڵاتانی کەنداو رووبدەن، هاوکات  لاوازی هەڵوێستەکانی ئەمریکا لە ناوچەکدا بە وردی دەبینرێت و چاوەڕوان ناکرێت بایدن خواستی بەهێزکردنەوەی هەژموونەکانی ئەمریکای لەناوچەکەدا هەبێت، لەئەنجامدا، دووبارە سعوودیە و ئیمارات دەبنەوە بە هێزی سەرەکی هەرێمی و دەرگایەکانیان بۆ رووسیا وچین واڵا دەکەن. 

هەرچەندە زیانەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دوای کشانەوەی ئەمریکا لەو ناوچەیە مەزندە نەکراوە، بەڵام بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا بە لێلی دەمێننەوە.

بە مانایەکی تر، ئەمریکا سعوودیە ناچار دەکات، سیاسەتی وڵاتەکەی بەرەو ڕۆژهەڵات پێرەو بکات و دەرگایەکانی بۆ هەژموونەکانی رووسیا و چین و هیندستان بە فراوانی بکاتەوە. لەوکاتەدا سیاسەتەکانی ئۆپێک پلەس دەکەوێتە دەست رووسیا و ئیمارات و سعوودیە، کە لەئێستادا بڕیاردەری سەرەکین لە هەر سیاسەتێکی تایبەت بە داهاتووی بازارەکانی نەوت، هەروەها کۆنترۆلکردنی سیاسەتەکانی ئۆپێک پلەس لەلایان وڵاتانی کەنداو و رووسیا، دەبێتە هۆی نزیکبونوەوەی زیاتری بازاڕەکانی ئاسیا (چین وهیندستان)، ئەمەیش بە گران لەسەر داهاتووی ئابووری ئەمریکا دەکەوێت

پێوەندیە بەهێزەکانی نێوان ئاسایشی وزە و ئابووری وسەربازی، ئەمریکا تووشی مەترسی دەکات، چونکە هێشتا نەوت  و وزە سەرچاوەی سەرەکی خۆراکی سەرباز و ئابووری جیهانە و بایدن یاریەکی مەترسیدار دەکات.

 

سەرچاوە Oilprice”

 

بابەتی پەیوەندی دار

0 لێدوانەکان

نەزەری خۆتان بنووسن

ئیمەیلەکەتان بە هیچ شێوەیێک بڵاو نابێتەوە. هەموو فیڵدە ئەستێرە دارەکان ئیجبارین