Nuce Logo

بەگوێرەی ئاژانسی فرانس پڕێس ئەو بەرزبوونەوە كاریگەری گەورەی لەسەر داڕوخانی بەهای لیرەی توركی هەیە، كە لە ماوەی ساڵێك بە رێژەی لە (55%) بەهای خۆی لەدەستداوە.

داتاكانی دووشەمە بەرزبوونەوەی ئاستی هەڵاوسان لە ماوەی (24) ساڵی رابردوو دەریدەخەن بەرزترین ئاستە، ئەوەش دوای ئەو بڕیارەیە كە بانكی ناوەندی بە شێوەیەكی چاوەڕواننەكراو لە مانگی رابردوو بڕیاری دا رێژەی سوو دابەزێنێت. 

لە مانگی پایزی ساڵی رابردوو رێژەی هەڵاوسان بەرزبۆوە، ئەوەش دوای ئەوە هات بانكی ناوەندی توركیا لەسەر داوای رەجەب تەیب ئەردۆغان دەستی بە دابەزاندنی نرخی سوو كرد، كە بە چەند هەنگاوێك لە (14%)ی لەسەر بنەمای (500) خاڵ دایبەزاند.

لە توركیا گەورەترین مەترسی لەسەر بژێوی هاووڵاتیانە

هەرچەندە پێشبینی دابەزینی هەڵاوسان لە چەند مانگی داهاتوو نییە، بەڵام مانگی رابردوو بانكی ناوەندی (100) خاڵی لە رێژەی سووی دابەزاند، بەمەش رێژەی سوو گەیشتە (13%).

هەڵاوسانی درێژخایەن

پەیمانگەی ئاماری توركیا رایگەیاند، "نرخی بەكاربەر لەسەر بنەمای ساڵانە لە (1.46%) بەرزبۆوە، ئەوەش بەراورد بە راپرسی رۆیتەرز لە سەر بنەمای (2.0%) بوو، چاوەڕوان دەكرێت هەڵاوسانی نخری بەكاربەر بگاتە (81.22%).

نرخی بەرهەمی ناوخۆی لەسەر بنەمای مانگی رابردوو (2.41%) لە ماوەی ساڵێك دا قەبارەكەی دەگاتە (143.75%)، ئەوەش لە ساڵی (1998) تا ئێستا بەرزترین ئاستە، كە لەسەر بنەمای ساڵانە گەیشتۆتە (81.4%) كە توركیا ماوەیەكی زۆرە كار بۆ كۆتاییهێنان بەو هەڵاوسانە درێژخایەنە دەكات.

پێچەوانەی تیۆرە كلاكسییەكانی ئابووری ئەردۆغان پێیوایە زیادبوونی نرخی سوو هەڵاوسان بەهێز دەكات، بەڵام سیاسەتی دراوی نوێ دەبێتە دابەزینی دراوی نیشتیمانی، ئەوەش دەبێتە هۆكاری بەرزبوونەوەی نرخەكان.

بانكی ناوەندی توركیا لە ناوەڕاستی مانگی رابردوو جارێكی تر نرخی سووی لە (14%) بۆ (13%) دامەزاند.

لە سێشەمەی رابردوو سەرۆكی توركیا رایگەیاند، "تێچووی بژێوی گەورەترین كێشەیە رووبەڕووی دەبێتەوە." بەڵام رەتیشی كردەوە پێش هەڵبژاردنەكان گۆڕانكاری لە سیاسەتی ئابووری بكات.

هەرچەندە لە مانگی كانوونی یەكەمەوە كرێی زیادكردووە بەڵام ئەستەمە بەشێكی تورك بەرگەی نرخە بەرزە بگرن. 

كەمكردنەوە لە قەبارەی هەڵاوسان

ئۆپۆزیسیۆن ژمارەیەك ئابووری ناس نووسینگەی نیشتیمانی بۆ ئامارەكان (Tuik) قەبارەی هەڵاوسان بۆ نیوە كەم دەكەنەوە.

كۆمەڵەی لێكۆڵینەوە سەبارەت بە هەڵاوسان (ايناغ) كە پێكهاتوون لە ئابوورییناسە سەربەخۆان رایانگەیاند، "هەڵاوسان گەیشتە (181,4%) ئەوەش لەسەر بنەمای ساڵانە لە مانگی رابردوو بەرزترین ئاست بوو."

ئەردۆغان  پێش هەڵبژاردنەكان گۆڕانكاری لە سیاسەتی ئابووری بكات.

توركیا لە سەرەتاكانی ساڵی (2017) هەڵاوسانێكی نیمچە بەردەوامی بەرزی بەخۆیەوە بینیووە، بەڵام لەو كاتەوەی ئەردۆغان لە ساڵی (2003) هەرگیز نەگەیشتۆتەوە ئەو ئاستە.

بەگوێرەی رۆیتەرز كەرتی گواستنەوە بەرزترین ئاستی ساڵانەی هەڵاوسانی بەخۆییەوە بینیووە، نرخەكەی لەسەر بنەمای ساڵانە گەیشتۆتە (116.87%) هەرچەندە دابەزانی نرخەكان لەو كەرتە لەسەر بنەمای مانگانە لە (1.78%) بوو، هەروەها نرخەكانلا خۆراك و خواردنەوەكان لە (90.25%) بوو.

داتاكان هیچ كاریگەرییەكان لەسەر لیرە نییە، چونكە (18.2250) بەرانبەر دۆلارێك مامەڵەی پێدەكرێت، هیچ گۆڕانكاریەك لە نرخی پێشوو رووینەداوە. 

هەروەك لێكەوتە ئابوورییەكانی جەنگی ئۆكراینا بووە زیادبوونی هەڵاوسان، هەروەها پاشەكشەی بەردەوامی لیرە و دابەزینی دراو لە (44%) بەرانبەر دۆلار لە ساڵی رابردوو، بۆ ئەمساڵیش بە رێژەی لە (27%) دابەزینی.

حكومەتی توركیا رایگەیاند، "دابەزاندنی هەڵاوسان لە پێرۆگرامی ئابووری كاری لە پێشینەیانە بۆ دابەزاندنی نرخی سوو، ئەوەش بە ئامانجی بەهێزكردنی بەرهەمهێنان و هەناردەیە لەسەر بنەمای بەدەستێهانی زیادە لە مامەڵەی بازرگانی."

بەگوێرەی پێشبینی حكومەتی توركیاش چاوەڕوان دەكرێت لە كۆتایی ئەمساڵ رێژەی هەڵاوسان بۆ (65%) دابەزێت، راپرسیەكی رۆیتەرزیش دەریخستووە، ئاماژەكانی نرخی بەكاربەر لە كۆتایی ئەمساڵ بۆ لە (72%) دادەبەزێت.